چکیده: با توجه به تاثیر سالسیلیک اسید و بیوچار در تقلیل اثرات منفی تنش خشکی و نیز بهبود روابط آبی در گیاهان، این تحقیق با هدف بررسی تاثیر بیوچار و سالسیلیک اسید بر برخی از خصوصیات گیاه گاوزبان اروپایی(Borago officinalis L.) و خاک تحت کشت در دورهای آبیاری مختلف انجام شد. این آزمایش در دو سال زراعی 95 و 96 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. کرت‏های اصلی شامل سطوح دور آبیاری در سه سطح (دور آبیاری 5 روز یک بار که تحت عنوان شرایط نرمال آبیاری در نظر گرفته شد، دور آبیاری 10روز یکبار و 15 روز یکبار) و کرت های فرعی شامل کاربرد بیوچار در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هکتار) و محلول پاشی سالسیلیک اسید در دو سطح (0 و 0/5 میلی مولار) بود. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثرات متقابل دور آبیاری و بیوچار بر میزان رطوبت نسبی برگ، فلاونوئید برگ، کلروفیل b، تعداد ساقه گل دهنده، تعداد ساقه اصلی و نیتروژن گیاه (سال اول زراعی) و همچنین آمونیوم، نیترات، نیتروژن خاک ( هر دو سال زراعی) و تنفس خاک (سال زراعی دوم) معنی‌دار شد. اثرات متقابل دور آبیاری و سالسیلیک اسید بر میزان رطوبت نسبی برگ و فلاونوئید (هر دو سال زراعی) و کارتنوئید، وزن خشک ساقه گل دهنده و کل (سال اول زراعی) و اسیدهای چرب دانه، تعداد ساقه گل دهنده و اصلی (سال دوم زراعی) معنی دار بود. اثرات دو گانه بیوچار و سالسیلیک اسید بر تعداد ساقه گل دهنده و اصلی و ارتفاع (سال دوم زراعی) و وزن خشک کل (سال اول زراعی) و نیز اثرات سه گانه تیمارهای سالسیلیک اسید، بیوچار و دور آبیاری بر میزان کربن آلی خاک، شاخص پایداری غشای پلاسمایی، آنتوسیانین برگ، پرولین و آنزیم‌های آنتی اکسیدان، وزن خشک ساقه و برگ (هر دو سال زراعی) و کلروفیل b، وزن خشک کل، درصد روغن دانه (سال دوم زراعی) و تعداد ساقه گل دهنده، اصلی و ارتفاع بوته (سال اول زراعی) معنی دار شد. نتایج این پژوهش نشان داد که افزایش دور آبیاری به میزان 15 روز موجب کاهش میزان کلروفیلa شده (در سال اول 38 و در سال دوم 5 درصد) و میزان کلروفیل کل (در سال اول 39 و در سال دوم 7 درصد) ، کلروفیل b (به ترتیب 41 و 50 درصد در سال های اول و دوم زراعی) را نیز کاهش می دهد. کاهش میزان کارتنوئید، پایداری غشای پلاسمایی (23 و 8 درصد سال های اول و دوم زراعی)، محتوی نسبی آب برگ (33 و 34 درصد در سال های اول و دوم زراعی) و قندهای محلول برگ (31 و 25 درصد در سال های اول و دوم زراعی) را نیز با افزایش دور آبیاری نسبت به 5 روز مشاهده شد. کاربرد بیوچار و سالسیلیک اسید موجب بهبود برخی از صفات مورد بررسی تحت تنش کم آبیاری شد. استفاده از بیوچار موجب افزایش میزان کارتنوئید درسال زراعی اول شد، به طوری که میزان آن با کاربرد بیوچار به میزان 5 و 10 تن در هکتار به ترتیب 43 و 73 درصد افزایش نشان داد. کاربرد بیوچار اثر معنی داری در افزایش وزن خشک گل داشت اما میان مقادیر بیوچار (5 و 10 تن در هکتار) از این لحاظ تفاوتی مشاهده نشد. افزودن بیوچار در هر دو سال زراعی موجب کاهش معنی دار نیترات خاک در تمامی دورهای آبیاری نسبت به شرایط عدم مصرف آن شد. میزان آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز، پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز و نیز میزان اسید آمینه پرولین در هر دو سال زراعی در شرایط دور آبیاری 10 روز نسبت به شاهد افزایش یافت که با رسیدن به دور آبیاری 15 روز به شدت کاهش نشان داد. کاربرد توام بیوچار و سالسیلیک اسید نسبت به شرایط عدم مصرف آن ها میزان آنزیم های فوق را بهبود بخشید. افزایش آنزیم‌های فوق به نوبه خود با کاهش رادیکال های آزاد اکسیژن در کاهش اثرات نامطلوب کم آبیاری موثر بودند، همچنین با افزودن دور آبیاری درصد روغن دانه کاهش یافت. کاربرد همزمان سالسیلیک اسید و بیوچار (10 تن در هکتار) در دور آبیاری 15 روز موجب افزایش معنی دار روغن شد. نتایج این تحقیق بیانگر اثر مفید بیوچار و سالیسیلیک اسید (به تنهایی و یا بصورت ترکیبی) بر برخی از صفات گیاهی و خاک تحت کشت گیاه گل گاوزبان اروپایی درشرایط کم آبیاری است.