چکیده: نسترن وحشی با نام علمی Rosa canina L. متعلق به خانواده Rosaceae است که در بخش های گوناگونی از دنیا رشد می کنند. این خانواده دارای گونه هایی از قبیل R. beggeriana، R. canina و R. damascene می باشد. بررسی تنوع مورفولوژیکی نسترن وحشی جهت انتخاب ژنوتیپ های مناسب برای تکثیر، از مواردی است که در مطالعات باید مورد توجه قرار گیرد. به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی نسترن وحشی در مناطق شمال شرق استان سمنان، تعداد 116 ژنوتیپ مورد بررسی قرار گرفت. این ژنوتیپ ها از 4 منطقه شامل ابر (29 ژنوتیپ)، اولنگ (57ژنوتیپ)، توسکستان (10ژنوتیپ) و مجن (20ژنوتیپ) با استفاده از 59 صفت کمی و کیفی شامل صفات رویشی درختچه (شاخه و برگ) و صفات زایشی (گل و میوه) در طول یک سال مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تعداد گل در شاخه بین 1 و 9 با میانگین 4/29، قطر گل بین بازه 21/86 و 84/05 میلی متر و میانگین 47/97 میلی متر، طول میوه بین بازه 9/21 و 24/76 میلی متر و میانگین 16/62 میلی متر، و عرض میوه بین 8/27 و 17/44 میلی متر و میانگین 12/18 میلی متر می باشد. نتایج ضریب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که بین عطر گل با عرض و طول گلبرگ و طول و عرض دمگل همبستگی منفی و معنی داری وجود دارد. همچنین صفت طول میوه با عرض میوه همبستگی مثبت و معنی دار در سطح ۱٪ دارد. بر اساس نتایج PCA (آنالیز مولفه های اصلی) مولفه اول 72/62 درصد واریانس را توجیه می کند. در 10 صفت مولفه اول 96/38 درصد واریانس را توجیه می کند. تجزیه بای پلات در این پژوهش نشان داد که بیش از 50 درصد واریانس کل توسط عامل های اول و دوم توجیه شده است. مولفه های اول و دوم مجموعا 84/2 درصد از سهم کل واریانس را توجیه نمودند. در دندروگرام ایجاد شده با استفاده از تجزیه خوشه ای به روش وارد ژنوتیپ ها از فاصله مقیاس 55 به دو گروه اول و دوم تقسیم شده و نیز با کم شدن فاصله 48 و 35 به دو زیر شاخه تقسیم شدند. 64 ژنوتیپ به صورت ترکیبی در گروه اول و 52 ژنوتیپ در گروه دوم قرار گرفتند. به طور کلی ژنوتیپ A25 با توجه به صفت قطر گل دارای بیشترین مقدار 84/05 میلی متر در منطقه ابر است. بهترین مقادیر برای صفات تعداد خار و عادت رشد در منطقه اولنگ مشاهده گردید. همچنین صفات طول میوه و عرض میوه دارای بیشترین مقادیر در ژنوتیپ های A9 و O40 بودند. با توجه به صفاتی همانند قطر گل، طول و عرض میوه، تعداد خار و عادت رشد، که فاکتورهای مهم هستند، می توان ژنوتیپ های مناسب جهت انتخاب پایه مناسب را در نظر گرفت.