چکیده: خیار بانام علمی Cucumis sativus L. در زیر تیره‌ی Cucurbitoideae قرار دارد. خیار گیاهی یک‌ساله است بوته‌های خیار گلخانه‌ای تماماً ماده گل هستند، بنابراین واردات بذور آن‌ها جهت کشت های گلخانه‌ای امری ضروری است. در ایران در بین سبزیجات، خیار دارای بالاترین سطح زیر کشت گلخانه‌ای است. در این راستا با افزایش سطح زیر کشت گلخانه‌ها و تقاضای بالای بذر خیار گلخانه‌ای، تولید داخلی بذر، پاسخی مناسب به این تقاضا است. در این پژوهش نتاج حاصل از تلاقی سه رقم خیار گلخانه‌ای پر کشت وارداتی شامل: رقم پویا به‌عنوان والد پدری و رقم‌های زمرد وگوهر به‌عنوان والدین مادری بررسی شدند. ابتدا با محلول‌پاشی با نانو نقره با غلظت 50 میلی‌گرم در لیتر در مرحله دو برگ حقیقی در ارقام پویا، زمرد و گوهر گل‌های نر تولید شدند و تلاقی‌ها انجام شد. سپس 20 عدد از بذور هر یک از والدین و نتاج هیبرید آن‌ها پس از کشت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، ازنظر روند جنسیت گل، ویژگی‌های مرفولوژیکی بوته (تعداد گل ماده، تعداد گل نر، تعداد ساقه فرعی در 10گره اولیه، خصوصیات کمی (وزن میوه، طول و قطر میوه) و کیفی میوه (شکل میوه، ظاهر کلی میوه، اندازه حفره بذر و رنگ میوه) ارزیابی گردیدند. بر اساس نتایج، بیشترین درصد تولید بذور هیبرید در تلاقی زمرد × پویا به دست آمد. همچنین، والدین و نتاج حاصل در صفات تعداد گل ماده، تعداد گل نر و تعداد ساقه فرعی در ده گره اول اختلاف معنی‌داری نشان دادند. ولی در مورد صفت پیچک اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. علی‌رغم ظهور گل های نر در گره های اول بوته های هر یک از هیبرید ها و نیز مشاهده تعداد بیشترگل های نر در هیبریدگوهر × پویا، هیبرید زمرد × پویا در تولید تعداد گل ماده هتروبلتیوزیس(هتروزیس نتاج نسبت به والد برتر) نشان داد. با این‌وجود، نتایج بررسی ویژگی‌های کمی میوه‌ها در سه دوره برداشت نشان داد که هیبریدهای تولیدشده ازنظر وزن، طول و قطر میوه در برداشت‌های مختلف هتروزیس منفی داشتند. بررسی ویژگی‌های برگ بوته‌ها طی سه دوره برداشت نشان داد که صفات سطح، عرض و طول برگ در هیبریدهای تولیدشده در ابتدای رشد بیشتر از والدین بود. بررسی نتایج رنگ و گوشت میوه نیز نشان داد که میوه‌های تولیدشده در بوته های هیبرید اگرچه از میزان گوشت کمتری نسبت به والدین برخوردار بودند، ولی کیفیت رنگی مناسب و معادل با والدین را نشان دادند. درمجموع، به نظر می‌رسد، جهت ایجاد نسل-های بعد، نتاج حاصل از تلاقی والدین پویا و زمرد درکشت‌های بهاره و نتاج هیبرید گوهر × پویا نیز برای کشت‌ زمستانه امید‌بخش خواهند بود.