چکیده: بر اساس اثرات مواد آلی و مواد تنظیم کننده رشد در رشد و تغذیه گیاهان به ویژه در گلخانه، اثر هیومیک اسید و سالسیلیک اسید بر رشد، عملکرد و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خیار گلخانه‌ای (Cucumis sativus L.) رقم نگین مطالعه شد. این مطالعه در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل محلول پاشی برگی با سالسیلیک اسید و تغذیه با هیومیک اسید بود که سالسیلیک اسید به‌صورت محلول‌پاشی در دو مرحله (زمان گلدهی و زمان رشد میوه‌ها) در غلظت صفر (شاهد)، 5/0 و 1 میلی مولار و تغذیه با هیومیک اسید به همراه آب آبیاری با غلظت های صفر(شاهد)، 5/2 و 5 گرم در مترمربع بود. در این پژوهش صفاتی همچون قطر ساقه، طول میوه، وزن تر میوه، وزن خشک و سفتی میوه، ازت و پتاسیم میوه، شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، زمان گلدهی، پتاسیم و ازت برگ، رنگدانه های فتوسنتزی و آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز بررسی شد. نتایج این تحقیق نشان داد کاربرد هیومیک اسید سبب افزایش معنی دار طول میوه، سفتی میوه، وزن خشک میوه، کلروفیل b، کاروتنوئید شد. همچنین در بین سه غلظت به کار رفته هیومیک اسید نیز غلظت 5 گرم در متر مربع، سبب بهبود ازت و پتاسیم میوه، شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، ازت برگ، کلروفیل a و آنزیم کاتالاز شد. تاثیر مثبت افزایش غلظت هیومیک اسید نیز در صفاتی همچون طول میوه خیار (24/17 درصد)، سفتی میوه (02/9 درصد)، ازت میوه (45 درصد) و پتاسیم میوه (19 درصد)، دیده شد. محلول پاشی سالسیلیک اسید نیز در غلظت 1 میلی مولار منجر به افزایش معنی دار ازت (18 درصد) و پتاسیم میوه (6 درصد)، شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته (71/8 درصد)، پتاسیم برگ (10/18 درصد)، کلروفیل a (24/67 درصد) و آنزیم کاتالاز (84/36 درصد) گردید. افزایش غلظت سالسیلیک اسید نیز باعث بهبود صفاتی همچون شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، پتاسیم میوه و ازت میوه شد. بنابراین کاربرد غلظت-های 1 میلی مولار سالسیلیک اسید و غلظت 5 گرم در متر مربع هیومیک اسید می تواند با بهبود طول میوه، رنگدانه های فتوسنتزی و افزایش جذب عناصر غذایی سبب رشد و عملکرد گیاه خیار گردد.