چکیده: امروزه کاربرد مواد تنظیم کننده رشد گیاهان به منظور کاهش اثرات منفی ناشی از تنش‏های مختلف مطرح شده است. اسید سالسیلیک و متانول به عنوان یکی از این مواد موجب مقاومت گیاه به تنش‌ها می‌شوند. جهت بررسی این موضوع در گیاه کنجد آزمایشی در سال 1389 به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. فاکتور اصلی شامل 2 سطح آبیاری (15 روز و 25 روز) و فاکتورهای فرعی شامل 3 سطح محلول‌پاشی متانول در غلظت‌های صفر، 15 و 25 درصد حجمی و اسید سالیسیلیک در غلظت‌های صفر، 4/0 و 8/0 میلی‌مولار بودند. نتایج نشان داد که اثر محلول‌پاشی متانول و اسید سالیسیلیک بر سطح برگ معنی‌دار بود و با افزایش در غلظت تیمارها، سطح برگ افزایش یافت. ترکیب تیماری متانول 25 درصد حجمی و اسید سالیسیلیک 8/0 میلی‌مولار سبب افزایش ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی گردید. ولی در مورد ارتفاع تا اولین گره میوه‌دهنده فقط اثرات اصلی متانول و اسید سالیسیلیک معنی‌دار بودند. به‌طوری‌که با افزایش در غلظت متانول و اسید سالیسیلیک ارتفاع تا اولین گره میوه‌دهنده کاهش یافت. وزن خشک ساقه و میوه تحت تأثیر تنش، اسید سالیسیلیک و متانول قرار گرفت. با افزایش در غلظت متانول وزن خشک برگ افزایش یافت. ترکیب تیماری متانول و اسید سالسیلیک بر عملکرد و تعداد کپسول در بوته اثر معنی‌داری داشت و در بوته‌هایی که با متانول 25 درصد حجمی و اسید سالسیلیک 8/0 میلی‌مولار محلول‌پاشی شدند، بیشترین عملکرد و تعداد کپسول در بوته به‌دست آمد. ترکیب تیماری متانول 25 درصد حجمی و اسید سالسیلیک 8/0 میلی‌مولار سبب افزایش درصد روغن، عملکرد روغن و عملکرد پروتئین دانه گردید.