چکیده: کمبود آب از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود. این عامل علاوه بر کاهش رشد و عملکرد محصول، سبب اختلال در جذب عناصر غذایی نیز می شود. در این بین امروزه استفاده از نانو کود ها در شرایط مختلف محیطی در عرضه تولید محصولات زراعی مورد توجه قرار گرفته است. از این رو به منظور بررسی تأثیر غلظت های مختلف نانو اکسید آهن بر عملکرد کمی و خصوصیات کیفی کنجد در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات و بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود اجرا گردید. تیمار های آزمایش شامل سه سطح دور آبیاری شامل 1_a=شاهد (دور آبیاری 8 روز)، 2_a= دور آبیاری 12 روز و 3_a= دور آبیاری 16 روز به عنوان عامل اصلی و چهار سطح محلول پاشی نانواکسید آهن شامل: b_1= شاهد (بدون مصرف هیچ نوع کود)، b_2= 0/5 کیلوگرم در هزار لیتر آب، b_3= 1 کیلوگرم در هزار لیتر آب و b_4= 1/5 کیلوگرم در هزار لیتر آب به عنوان عامل فرعی لحاظ شدند. نتایج نشان داد اثر متقابل تنش خشکی و محلول پاشی نانو اکسید آهن تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه، میزان بیوماس تولیدی، هدایت روزنه ای برگ ها، رنگدانه کلروفیل b، میزان کارتنوئید برگ، پروتئین دانه، پرولین، فعالیت آنزیم کاتالاز و مقدار آهن دانه داشت. بیشترین عملکرد دانه و بیوماس تولیدی و آهن دانه از تیمار 3b1a، هدایت روزنه ای از تیمار a_1b_2 و پرولین از تیمار a_3b_2 حاصل شد. اثر اصلی تنش خشکی بر روی صفاتی از جمله تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و کلروفیل a معنی دار شد. در این تحقیق، همچنین اثرات اصلی محلول پاشی نانو اکسید آهن بر روی فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز و درصد روغن دانه معنی دارگردید. این در حالی بود که تیمار تنش خشکی و نانو اکسید آهن به تنهایی اثر منفی بر روی پتاسیم دانه کنجد داشتند. بطور کلی از نتایج این آزمایش می توان استنباط کرد که محلول پاشی نانو اکسید آهن در حد بین 0/5 تا 1 کیلوگرم در هزار لیتر آب با بهبود فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه کنجد در شرایط تنش خشکی تا حدی توانست مانع تاثیر سوء تنش بر عملکرد دانه و صفات کیفی کنجد شود.