چکیده: امروزه در کاربردهای صنعتی، استفاده از عملگرهای نیوماتیک با توجه به مزیت های فراوان آن ها مورد توجه روزافزون قرار گرفته است و با وجود معایبی چون تراکم پذیری هوا و مشخصه غیر خطی آن در موارد مختلف از آن ها بهره گرفته می شود. در اغلب موارد از سیلندرهای پنوماتیک برای جابجایی اجسام استفاده می شود. با توجه به این که مقدار باری که بر روی عملگرها قرار می گیرد متغیر است؛ لذا لازم است کنترل کننده ای طراحی شود که ضمن کنترل دقیق موقعیت با تغییر بار روی سیلندر نیز خللی در کار آن ایجاد نشود. در این پایان نامه سعی شده است که از کنترل کننده فازی تطبیقی استفاده شود. این کنترل کننده علاوه بر کنترل موقعیت توانایی تطبیق با سیستم در طول انجام فرایند را دارد. این ویژگی باعث می شود عواملی همچون خواص غیر خطی متغیر با زمان و تغییرات بار خللی در عملکرد سیستم ایجاد نکند. برای کنترل سیلندر پنوماتیک از یک شیر کنترل دبی استفاده شده است که امکان کنترل دبی عبوری از هر دو محفظه سیلندر را دارد. برای پیاده سازی اهداف کنترلی از سه متغیر حالت موقعیت، سرعت و شتاب پیستون به عنوان ورودی های فازی استفاده می شود. در نهایت از خروجی کنترل کننده به عنوان سیگنال کنترل هم در سیستم شبیه سازی شده در متلب و هم در سیستم تجهیزشده در آزمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد.