چکیده: کمبود آب یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده تولید محصول در دنیا است. پلیمرهای سوپرجاذب (SAP) مواد پلیمری جدیدی هستند که دارای گروههای آبدوست قوی بوده و قادرند مقادیر زیادی از آب را بر اساس وزن جذب و حفظ کنند. گیاه نخود (Cicer arietinum) به عنوان یک گیاه مقاوم به شوری و خشکی و دارا بودن پروتئین، از اهمیت بالایی برخوردار است. به منظور مطالعه اثر کاربرد زئولیت و مواد آلی به عنوان اصلاح کننده خاک بر خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه نخود، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. سه سطح آبیاری (آبیاری کامل (FI)، قطع آبیاری در 50% دانه-بندی (CS) و قطع آبیاری در مرحله 50% گلدهی (CF)) و چهار سطح اصلاح کننده خاک (شامل زئولیت، کود دامی، 30% زئولیت+ 70% کود دامی و 70% زئولیت+ 30% کود دامی) به ترتیب به عنوان فاکتور اصلی و فرعی مدنظر قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اصلاح کننده خاک تأثیر معنی داری بر ارتفاع و تجمع ماده خشک، وزن خشک برگ، ساقه، عملکرد و اجزاء عملکرد، کلروفیل، هدایت الکتریکی، شاخص برداشت، درصد و عملکرد پروتئین دانه داشت. اثر آبیاری نیز بر تعداد نیام در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و درصد و عملکرد پروتئین دانه معنی دار شد. کاربرد توأم تنش و اصلاح کننده خاک مقدار پرولین، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و درصد پروتئین را به طور معنی داری افزایش داد. در این بین آنزیم اوره آز و اسیدیته خاک تحت تأثیر هیچ یک از فاکتورهای آزمایش قرار نگرفتند. در کل می توان نتیجه گرفت، اصلاح کننده خاک در شرایط کم آبی موجب بهبود رشد و عملکرد گیاه نخود شد.