چکیده: با توجه به معایب استفاده از روغن های اشباع و اثرات منفی آن بر روی سلامتی، نیاز روزافزونی به یافتن منابع ارزان تولید روغن های غیر اشباع بویژه اسیدهای چرب ضروری احساس می شود. یکی از بهترین منابع مناسب برای تولید آراشیدونیک اسید قارچ مورتیرلا می باشند. در این تحقیق، تأثیر سوبستراهای متفاوت از قبیل پودر آب پنیر و گلوکز به عنوان منبع کربنی و اثر نانو ذرات منیزیم در تولید روغن و توده زیستی از قارچ مورتیرلا آلپینا سی بی اس 68/754 بررسی شد. در حضور نانو ذره سرعت رشد و در عین حال سرعت تخریب توده زیستی نسبت به نمونه شاهد افزایش قابل توجهی یافت به طوری در شرایط تخریب توده زیستی میزان کاهش توده زیستی به سطح 30% شرایط تولید کاهش یافت. نتایج نشان دهنده تقویت روند تجمع روغن نسبت به نمونه فاقد نانو ذره بود به طوری که در محیط کشت فرموله شده حاوی گلوکز در روز دوم رشد حداکثر تجمع روغن به میزان 22% وزن خشک توده زیستی مشاهده شد و از روز دوم به بعد روند تجزیه روغن تجمعی مشاهده گردید که نشان دهنده این واقعیت بود که در عین حال اینکه نانو ذره سرعت تجمع روغن در این گونه قارچی را تقویت کرده سرعت تخریب روغن نیز تقویت شده است. میزان روغن در محیط کشت فرموله شده آب پنیر تا روز دوم افزایش یافت و به سطح 15% توده زیستی رسید و این میزان روغن تا روز چهارم ثابت بود در واقع با در نظر گرفتن افزایش توده زیستی چنین تحلیل می شود که روغن همواره در حال تولید و تجمع در داخل سلول بود. روند افزایش تولید روغن در محیط کشت آّب پنیر دارای نانو ذره مانند محیط کشت ساده بسیار قابل توجه بود به طوری که در روز دوم رشد به بالاترین سطح روغن رسید (%20 توده زیستی) که نسبت به نمونه بدون نانوذره 5% بالاتر بود. نکته قابل توجه روند کاهش روغن می باشد به طوری که روند کاهش روغن در این نمونه بالا بود و بعد از روز دوم روند مصرف روغن شدت پیدا کرد و در روز هفتم به سطح 8% توده زیستی رسید. کاهش اندک توده زیستی در فاز مرگ می تواند ناشی از مصرف روغن ذخیره ای باشد که تأمین کننده انرژی ریزسازواره می باشد. نانو ذره در محیط کشت آب پنیر محرک تولید اسید لینولنیک بوده و میزان این اسید چرب نسبت به نمونه شاهد فاقد نانو ذره بالاتر بدست آمد در حالیکه نانو ذره اثر کاهشی در تولید آراشیدونیک اسید حاصل از تجمع روغن در گونه قارچی مورتیرلا آلپینا داشت. افزایش تجمع اولئیک در روغن حاوی نانو ذره نشان می دهدکه فعالیت آنزیم های غیراشباع ساز در این تیمار کاهش یافته که با تجمع روغن ارتباط مستقیم دارد.