چکیده: در این تحقیق، برای اولین بار از عصاره های سیر و پوست انار در نقش کاهنده و پایدارکننده در تهیه نانوذرات مس از پیش ماده سولفات مس استفاده شد. این نانوذرات مس سنتزی به وسیله روش‌های متداول XRD، UV-Vis، FT-IR ، SEM، TEM، TGA وEDX شناسایی شدند. مشاهده جذب در طول موجnm 793 در طیف UV-Vis محلول سوسپانسیون حاصل، بعد از گذشت یک ساعت نشان دهنده تشکیل نانوذرات مس به واسطه رزونانس پلاسمای سطحی آن است. نتایج حاصل از الگوی پراشXRD ، نشان داد که اندازه متوسط بلورک های مس حاصل از عصاره سیر و پوست انار به ترتیب حدود 65 و 92 نانومتر می باشد. بررسی مورفولوژی نانوذرات سنتزی به وسیله میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که نانوذرات مس کروی نامنظم هستند. میکروسکوپ الکترونی عبوری اندازه متوسط ذرات سنتزی حاصل از عصاره سیر را حدود 70 نانومتر تخمین زد. سرانجام نانو ذرات مس سنتزی در نقش نانو کاتالیزور در فرآیند احیای رنگ‌دانه متیلن آبی به وسیله NaBH4 به کار گرفته شد و تأثیر عوامل مختلف (غلظت رنگ‌دانه، مقدار نانو ذرات و pH) بر این فرآیند مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی فرآیند کاتالیزوری نشان داد در مقادیر یکسان از نانو ذرات و NaBH4با افزایش غلظت رنگ‌دانه، زمان بیش تری برای فرآیند کاهش مورد نیاز است. در صورتی که در غلظت یکسان از متیلن آبی، افزایش مقدار نانو ذرات باعث تسریع در سرعت واکنش می شود. نتایج حاصل از تأثیر pH بر عملکرد کاتالیزوری نانو ذرات مس نشان داد در مقادیر معینی از نانو ذرات، سرعت واکنش کاهش متیلن آبی در محیط اسیدی بیش تر از محیط خنثی و آن هم بیش تر از محیط قلیایی بوده است.