چکیده: آلودگی خاک با عناصر فلزی سنگین از جمله کادمیوم یکی از موانع موجود بر سر راه تولید محصول مطلوب در کشاورزی است. تحرک بالای این فلز در سیستم خاک-گیاه ورود آن را به زنجیره های غذایی آسان تر می کند. از جمله مکانیسم های دفاعی گیاهان برای مقابله با صدمات ناشی از کادمیوم می توان به تولید مولکول های سیگنالی تنش نظیر اسید سالیسیلیک اشاره کرد. به منظور بررسی اثر این ماده بر تنش کادمیوم آزمایشی در دو بخش مزرعه ای و گلدانی در دانشکده کشاورزی شاهرود اجرا شد. در بخش مزرعه ای تیمارها شامل سه رقم سویا (سحر، گرگان 3 و DPX)، سه غلظت اسید سالسیلیک (صفر، 4/0 و 8/0 میلی مولار) و دو سطح دفعات محلول پاشی (1 بار و 2 بار محلول پاشی) و در بخش گلدانی تیمارها شامل سه غلظت کادمیوم (صفر، 10 و 50 میلی گرم در کیلوگرم خاک)، سه غلظت اسید سالیسیلیک (صفر، 4/0 و 8/0 میلی مولار) و دو سطح دفعات محلول پاشی (1 بار و 2 بار محلول پاشی) بودند که با سه تکرار در قالب آزمایش اسپلیت پلات – فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردیدند. در بخش مزرعه ای، محلول پاشی اسید سالیسیلیک سبب افزایش جزئی در عملکرد و تعداد غلاف در بوته ارقام DPX و گرگان 3 و کاهش درصد پروتئین در هر سه رقم گردید. افزایش غلظت اسید سالیسیلیک موجب کاهش ارتفاع بوته و طول شاخه های فرعی شد. در ابتدای فصل رشد میزان کلروفیل در بوته های محلول پاشی شده اسید سالیسیلیک با غلظت 4/0 میلی مولار بیشتر بود در حالی که بوته های محلول پاشی شده با غلظت 8/0 میلی مولار در انتهای فصل رشد دارای دوام سطح برگ بیشتری بودند. تکرار محلول پاشی نیز در تمام فصل رشد تاثیر منفی بر میزان کلروفیل برگ داشت. در بخش گلدانی، محلول پاشی اسید سالیسیلیک باعث کاهش وزن خشک ریشه، درصد پروتئین، عملکرد دانه، مقدار نسبی آب برگ و افزایش ارتفاع بوته شد. همچنین وجود تیمارهای کادمیوم در محیط رشد گیاه سبب افزایش تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه فرعی، عملکرد دانه، درصد روغن دانه و عملکرد روغن و پروتئین دانه و نیز کاهش وزن خشک ریشه، ارتفاع بوته و طول شاخه فرعی گردید. تکرار محلول پاشی بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و عملکرد پروتئین دانه تاثیر منفی داشت. محلول پاشی اسید سالیسیلیک با غلظت 4/0 میلی مولار سبب کاهش انباشت کادمیوم در برگ به میزان 2/33 درصد گردید.