چکیده: به منظور بهینه سازی شرایط کشت بافت گیاه دارویی رازیانه این تحقیق در قالب چند آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. در آزمایش اول اثر غلظت های مختلف هورمون های سیتوکنینی شامل بنزیل آمینو پورین (BAP) و تیدیازرون (TDZ) به تنهایی یا در ترکیب با غلظت های مختلف هورمون های اکسینی شامل نفتالین استیک اسید (NAA) و ایندول بوتیریک اسید (IBA) بر کالوس زایی دو ریزنمونه هیپوکوتیل و برگ در محیط کشت پایه MS مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان (100 درصد) کالوس زایی از ریزنمونه هیپوکوتیل با ترکیب هورمونی 2 میلی گرم در لیتر BAP و5/0 میلی گرم در لیتر NAA بدست آمد. در مرحله بعد کالوس های حاصله به محیط یک میلی گرم در لیتر هورمون BAP و 2/0 میلی گرم بر لیتر هورمون NAA برای شاخه زایی منتقل شدند. بیشترین میزان شاخه زایی (100 درصد) مربوط به کالوس های حاصل از ترکیب هورمونی با غلظت 2 میلی گرم بر لیتر بنزیل آمینوپورین و یک میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید بود. در ادامه تعدادی از گیاهچه های باززا شده به محیط ریشه زایی حاوی یک میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید منتقل شدند. بیشترین میزان ریشه زایی(75 درصد) مربوط به گیاهچه های حاصل از کالوس هایی با ترکیب هورمونی BAP2، NAA1 بودند