چکیده: محیط کشت باززایی مستقیم جهت تولید ساقه از بافت های برگ و دم برگ دو رقم شمعدانی اژدر (آریستو و برمودا) در حضور دو سیتوکنینTDZ و BA بهینه شد. در اولین آزمایش جهت تحریک تولید ساقه از ریزنمونه جوانه جانبی اثر غلظت های مختلف BA به تنهایی و نیز در ترکیب با اکسین IAA بررسی شد. نتایج نشان داد در واکشت اول بیش ترین درصد باززایی و تعداد ساقه در رقم آریستو (100 درصد و 42.3) و در رقم برمودا (82.33 و 20.89) در محیط کشت حاوی 2 میلی گرم در لیتر BA بدست آمد هر چند که حداکثر وزن ساقه (195.7 میلی گرم ) و تعداد برگ (8.16) مربوط به گیاهان رشد یافته در محیط کشت کنترل بود. در دومین واکشت محیط کشت محتوی 1 میلی گرم در لیتر BA بالاترین میزان درصد باززایی و تعداد ساقه (100 درصد و 42.78) را برای دو رقم مذکور نشان داد. بیش ترین وزن ساقه (216.1 میلی گرم) و تعداد برگ (6.99) به ترتیب در گیاهان رشد یافته در محیط کشت BA و NAA (1 و 0.5 میلی گرم در لیتر) و در گیاهان محیط کنترل مشاهده شد. در آزمایش دوم، اثر نوع ریزنمونه (برگ و دم برگ) و غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشدی BA و IAA وTDZ در باززایی مستقیم دو رقم شمعدانی اژدر مورد بررسی قرار گرفت. بالاترین میزان باززایی و تعداد ساقه برای دو رقم در ترکیب تیماری BA، NAA و TDZ (2 ، 1 و 2 میلی گرم در لیتر) به ترتیب (85.2 درصد و 25.61) حاصل گشت. حداکثر طول ساقه (33.25 میلی متر) در محیط کشت حاوی ترکیب تیماری BA و NAA (1 و 1 میلی گرم در لیتر) اندازه گیری شد. در آزمایش سوم ریشه زایی در محیط کشت MS2/1 حاوی دو اکسین IAA و IBA مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان دو رقم بیش ترین درصد ریشه زایی در محیط کشت MS 2/1 حاوی دو تیمار ریشه زایی IAA و IBA با غلظت های (1.5 و 2 میلی گرم در لیتر) نشان دادند. حداکثر وزن ریشه و ساقه در تیمارهای IAA و IBA با غلظت های (1.5 و 2 میلی گرم در لیتر) و بیش ترین تعداد ریشه (20.44) و طول ریشه (200.03 میلی متر) به ترتیب در تیمار IBA (1.5 میلی گرم) و تیمار IAA (2 میلی گرم در لیتر) بدست آمد. گیاهانی را از هر دو رقم که دارای ریشه های توسعه یافته بودند به گلدان هایی با ترکیب خاک باغچه: کوکوپیت : پرلیت به نسبت (1 : 3 :1) انتقال داده شدند. درصد زنده مانی برای گیاهان دو رقم انتقال یافته ار دو تیمار ریشه زایی تیمارهای IAA و IBA با غلظت های (1.5 و 2 میلی گرم در لیتر) 100 درصد ثبت شد. این پژوهش می تواند در راستای تولید تجاری گیاهان استریل شمعدانی اژدر در سطح وسیع استفاده شود.