چکیده: به منظور بررسی اثر باکتری اگروباکتریوم رایزوژنز و هورمونهای اکسینی ایندول بوتریک اسید و نفتالین استیک اسید روی ریشه زایی قلمه های سخت ریشه زای سرخدار، آزمایشی گلخانهای روی قلمه های این گیاه انجام شد. قلمه های 2۲-3۱سانتیمتری تیمار شده این گیاه به بستر کشتی شامل 3/2پیت و 3/2پرلایت منتقل شده و در دمای 2۱درجه سانتی گراد و دمای بستر کشت 2۲-3۱ درجه سانتی گراد نگهداری شدند. تیمارها شامل استرینهای A4 ,LB9402 ,C58C2و هورمونهای اکسینی نفتالین استیک اسید و ایندول بوتریک اسید در غلظتهای ۱۲۲ ،۲و 2۱۲۲پیپیام از نفتالین استیک اسید و ۱۲۲،2۱۲۲، ۲و ۱۲۲۲پیپیام از ایندول بوتریک اسید بود. نتایج این پژوهش نشان داد استرینهای A4و LB9402و تیمار هورمونی نفتالین استیک اسید تاثیر معنی داری در درصد ریشه زایی و درصد کالوسزایی کل و تعداد ریشه و تعداد ریشه های فرعی قلمه ها داشتند. تیمار هورمونی ایندول بوتریک اسید نیز افزایشی معنی دار در درصد ریشه زایی ، تعداد ریشه ، تعداد ریشه های فرعی ، متوسط طول ریشه و بلندی ارتفاع ریشه نشان داد. کاربرد استرینهای اگروباکتریوم رایزوژنز در حضور هورمون ایندول بوتریک اسید باعث افزایش در درصد ریشه زایی و درصد کالوسزایی کل و تعداد ریشه و متوسط طول ریشه و بلندی ارتفاع ریشه شدند. در تیمار استرین باکتری به همراه هورمون نفتالین استیک اسید، درصد ریشه زایی و درصد کالوسزایی کل، تعداد ریشه های فرعی و متوسط طول ریشه و بلندی ارتفاع ریشه افزایش معنی داری داشتند. استفاده همزمان هورمونهای نفتالین استیک اسید و ایندول بوتریک اسید باعث افزایش معنیداری در درصد ریشه زایی و درصد کالوسزایی کل، تعداد ریشه های فرعی و متوسط طول ریشه و بلندی ارتفاع ریشه و تعداد ریشه داشتند. در اثرات سه گانه (استرینهای اگروباکتریوم رایزوژنز و هورمونهای نفتالین استیک اسید و ایندول بوتریک اسید) تنها در درصد ریشه زایی و درصد کالوسزایی کل افزایش معنی داری مشاهده گردید. بیشترین درصد ریشه زایی به میزان %3۲/66و درصد کالوسزایی از تیمار استرین A4در حضور هر دو هورمون ایندول بوتریک اسید و نفتالین استیک اسید به ترتیب با غلظتهای ۱۲۲۲و 2۱۲۲میلیگرم در لیتر بهدست آمد. استرین LB9402نیز در حضور غلظتهای مذکور دو هورمون ایندول بوتریک اسید و نفتالین استیک اسید با درصد ریشه زایی %78/۱و درصد کالوسزایی بالایی تاثیر چشمگیری روی ریشه زایی و کالوسزایی قلمه ها نشان داد.