چکیده: تحقیق فوق به سه بخش تقسیم شده است. باززائی غیر مستقیم لیمو خارکی و لایم (ژنوتیپ جهرم و هرمزگان) از ریزنمونه های گره و میان گره در محیط کشت پایه MS و MT حاوی 2 میلی گرم در لیتر 2,4-D، باززائی غیر مستقیم ریزنمونه اپی کوتیل، برگ و برگ لپه ای در 13 محیط کشت با تیمار هورمونی مختلف و باززائی مستقیم ریزنمونه اپی کوتیل، برگ و برگ لپه ای در 12 محیط کشت با تیمار هورمونی مختلف. متاسفانه اولین آزمایش به جهت آلودگی باکتریایی درونی ریزنمونه ها در مرحله ی کال-زائی متوقف گردید. در دومین آزمایش تیمار هورمونی 1 و 2 میلی گرم در لیتر 2,4-D و 1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر 2,4-D با 1 میلی گرم در لیتر کینتین در ریزنمونه ها تولید کالوس نمودند. نتایج تجزیه واریانس اثر فاکتورهای ژنوتیپ، ریزنمونه و هورمون را بر درصد کال زائی معنی دار نشان داد. هم چنین دو نوع کالوس فشرده و پودری مشاهده شد.کالوس های تولید شده به دو تیمار نوری [روشنایی (شاخه زایی)، تاریکی (جنین زایی)] انتقال داده شدند. هشت هفته پس از کشت کالوس ها به محیط کشت جنین زائی و شاخه زائی هیچ گونه تغییری در کالوس ها مشاهده نگردید و تنها تعدادی از کالوس ها سبزرنگ شدند. در آزمایش سوم اثر معنی داری از هورمون و ریزنمونه بر شاخه زائی مشاهده شد.