چکیده: تولید زهاب اسیدی معدنی یکی از مهم‌ترین معضلات زیست محیطی ایجاد شده در صنایع معدنی است. زهاب اسیدی معدنی، پسابی شدیدا اسیدی (pH پایین) با غلظت بالای سولفات است که سبب انحلال و جابجایی فلزات سنگین موجود در خاک می‌گردد. زهاب اسیدی از اکسیداسیون کانی‌های سولفیدی که در اثر فعالیت‌های معدنکاری در معرض آب و اکسیژن قرار گرفته‌اند، تولید می‌شود. در این مطالعه، پتانسیل تولید و خنثی‌سازی زهاب اسیدی باطله‌های خاکی با استفاده از آزمایش‌های استاتیکی محاسبه اسید و باز استاندارد، محاسبه اسید و باز اصلاح‌شده و تولید خالص اسید برای باطله سولفیدی فلزی کارخانه فرآوری معدن مس سونگون، تبریز-آذربایجان‌شرقی و باطله سولفیدی زغالی معدن زغال‌سنگ البرز شرقی، شاهرود-سمنان بررسی شده است. آزمایش‌های استاتیکی... برای تعیین پتانسیل خنثی‌سازی باطله گل‌قرمز بوکسیتی معدن بوکسیت، جاجرم-خراسان‌شمالی و همچنین آزمایش‌های لیچینگ ناپیوسته برای بررسی امکان بکارگیری و تخمین نسبت این باطله در اختلاط با باطله‌های سولفیدی برای ایجاد تعادل و پیشگیری از تولید زهاب اسیدی انجام شده است. ابتدا با انجام آنالیزهای پراش اشعه ایکس و فلورسانس اشعه ایکس، مشخصات کانی‌شناسی و اکسیدهای اصلی تشکیل‌دهنده باطله‌ها و سپس با انجام آزمایش استخراج اسیدی، مقادیر عناصر اصلی و جزئی موجود در هر یک از باطله‌ها تعیین شده است. برای باطله‌ سولفیدی زغالی و باطله سولفیدی فلزی به ترتیب مقادیر pH آزمایش تولید خالص اسید 2/45 و 2/79، تولید خالص اسید 552/23 و 50/56، پتانسیل تولید خالص اسید 818/75 و 89/71 و نرخ پتانسیل خنثی‌سازی 0/122 و 0/216 بدست آمده است. بر اساس این نتایج، باطله سولفیدی فلزی در دسته "دارای پتانسیل تولید اسید با ظرفیت کم" و باطله سولفیدی زغالی در دسته "دارای پتانسیل تولید اسید با ظرفیت بالا" طبقه‌بندی شده است. در آزمایش لیچینگ سریالی، از لیچینگ باطله گل‌قرمز بوکسیتی با زهاب سنتزشده از باطله سولفیدی زغالی و باطله سولفیدی فلزی به‌ترتیب در نسبت‌های جامد به مایع 1:60 و 1:20 و در آزمایش لیچینگ ناپیوسته مختلط، خاک سولفیدی زغالی و خاک سولفیدی فلزی در اختلاط با باطله گل‌قرمز بوکسیتی به ترتیب در نسبت‌های %10 و %3، pH نزدیک به حالت خنثی، غلظت SO4 و اسیدیته حداقلی بدست آمده است