چکیده: با توجه به تحولات سریع در صنایع فولاد کشورهای در حال توسعه و نیز مواجهه با ریسک ها و عدم قطعیت های فراوان، تلاش برای کاهش هزینه ها و بهینه سازی فرایند تأمین و برنامه ریزی تولید بسیار حائز اهمیت و ضروری می باشد. هدف از این تحقیق ارائه مدل زنجیره دو سطحی تأمین کننده – تولید کننده در صنعت فولاد کشور متناسب با مفاهیم مدیریت زنجیره تأمین است. از اولین مراحل و گام های اساسی برای مدیریت زنجیره تأمین صنعت فولاد کشور، شناسایی تهدیدها و مخاطراتی است که زنجیره تأمین این صنعت را تهدید می کنند، لذا ابتدا در قالب یک مدل سلسله مراتبی، ضمن شناسایی جامع و دسته بندی ریسک های زنجیره تأمین فولاد به ارزیابی آن ها پرداخته شده است. در این راستا ریسک ها بر اساس روش RBS در 4 سطح ارائه شده اند. سپس با معرفی مجموعه جامعی از معیارها (14 معیار)، ارزیابی و رتبه بندی ریسک ها در مجتمع ذوب آهن اصفهان با استفاده از روش های Fuzzy DAHP و Fuzzy TOPSIS انجام شده است. بر این اساس ریسک های فرایند تأمین، بالاترین رتبه ریسک را به خود اختصاص دادند و به عنوان بحرانی ترین ریسک های این مجموعه معرفی شدند. در ادامه، به منظور نیاز سنجی مشتریان در خصوص محصولات فولادی و برآورده کردن تقاضای متغیر و نامطمئن آنها، با تمرکز بر بخش تولید در مجتمع ذوب آهن، یک مدل برنامه ریزی آرمانی فازی (Fuzzy GP) به منظور تعیین سطوح کلی تولید هر دسته از محصولات ذوب آهن اصفهان طراحی شده است. برای این منظور تعداد 12 خانواده محصول در مجتمع ذوب آهن در نظر گرفته شده است. مدل ریاضی ارائه شده برای برنامه ریزی جامع تولید خانواده محصولات، دارای 3 هدف کیفی و 3 هدف کمّی با اولویت های متفاوت است و تابع هدف اصلی مسأله به صورت بیشینه سازی سطح اقناع اهداف فازی مسأله می باشد. در مدل پیشنهادی، سعی شده است با در نظر گرفتن سطح موجودی، تقاضا، ظرفیت ماشین آلات، و فضای انبار، کل هزینه-های تولید و هزینه های نگهداری و سفارشات معوق کمینه شده و کیفیت محصول را در سطح بالا و میزان تأخیر در تحویل محصول و ریسک تولید را بسیار پایین نگه دارد. با حل مدل مذکور، سطوح تولید، میزان موجودی، میزان سفارش معوق، میزان قرارداد فرعی و میزان فروش برای 12 دسته (خانواده) محصول در شرکت ذوب آهن اصفهان در طی 4 دوره (بهار 93 تا زمستان 93) پیش بینی و برنامه ریزی شد. لذا شرکت ذوب آهن می بایست در مجموع مقدار 8/2 میلیون تن محصول را در طی 4 دوره مذکور تولید کند. برای تولید این مقدار محصول لازم است که برنامه ریزی برای خرید مواد اولیه نیز انجام گیرد لذا در نهایت با تمرکز بر بخش تأمین و خرید مواد اولیه صنعت فولاد، یک مدل ترکیبی با در نظر گرفتن هم زمان معیارهای مختلف به منظور ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان سنگ آهن درشت دانه و تخصیص سفارش بهینه به هر کدام از آنها ارائه شده است. در این راستا ابتدا مجموعه ای از معیارها (شامل 7 معیار کمّی و 5 معیار کیفی) برای ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان سنگ آهن معرفی شده است. با توجه به اینکه یکی از معیارهای کلیدی در ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان معیار ریسک می باشد و در تحقیقات کمتر مورد توجه قرار گرفته است، با معرفی یک شاخص ریسک ترکیبی برای هر تأمین کننده به ارزیابی ریسک تأمین کنندگان پرداخته شده است. با محاسبه این شاخص و در نظر گرفتن دیگر معیارها، ارزیابی تأمین کنندگان با استفاده از روش های Fuzzy DAHP و Fuzzy TOPSIS انجام شده است. سپس با شناسایی محدودیت های آرمانی و سیستمی، یک مدل برنامه ریزی ریاضی GP-Fuzzy DAHP، به منظور تخصیص مقدار سفارش بهینه به هر تأمین کننده ارائه شده است. بر اساس نتایج حاصل از حل مدل، به منظور دستیابی به سطوح تولید برنامه ریزی شده در مرحله قبل برای برآورده کردن تقاضای مشتریان، شرکت ذوب آهن می بایست مطابق ظرفیت معادن میشدوان و احیا معادن، سنگ آهن بخرد و مابقی سنگ آهن مورد نیاز خود را از معادن مرکزی، جلال آباد و امیرسنگان خریداری کند.