چکیده: عابران پیاده به عنوان آسیب‌پذیرترین گروه کاربران ترافیکی، سهم قابل‌توجهی از تلفات و جراحات ناشی از سوانح رانندگی را به خود اختصاص می‌دهند. بخش عمده‌ای از این حوادث در تقاطعات چراغ‌دار شهری رخ می‌دهد، جایی که پیچیدگی الگوهای حرکتی و رفتارهای متفاوت رانندگان و عابران، خطر بروز تداخل و تصادف را افزایش می‌دهد. وضعیت ایمنی عابرین در شهرهای ایران، از جمله قزوین، مطلوب نیست و نیاز به مدل‌های تحلیلی و شبیه‌سازی دقیق برای ارزیابی و بهبود ایمنی آن‌ها احساس می‌شود. هدف این پژوهش، ارائه‌ی چارچوبی جامع برای ارزیابی ایمنی عابرین پیاده در تقاطع‌های چراغ‌دار با بهره‌گیری از داده‌های میدانی، شبیه‌سازی خردنگر و آزمایش شبیه‌ساز رانندگی است تا رفتار ترافیکی واقعی و تداخل عابر–وسیله‌ نقلیه با دقت بالا بازتولید و تحلیل شود. در گام نخست، داده‌های میدانی از هفت تقاطع شهری با چراغ راهنمایی در قزوین طی بازه‌های زمانی پرتردد روز و شب گردآوری شد. سپس مدل‌های شبیه‌سازی در نرم‌افزار VISSIM توسعه یافت و با داده‌های واقعی کالیبره و اعتبارسنجی گردید. برای ارزیابی تداخل‌های عابر و خودرو از نرم‌افزار SSAM استفاده شد و مقادیر شاخص‌های TTC و PET استخراج و با داده‌های مشاهده ‌شده مقایسه گردید. نتایج نشان داد که در آستانه‌های TTC = 2.7 ثانیه و PET = 8 ثانیه، مقدار MAPE کمترین مقدار را داشت که نشانگر بیشترین تطابق بین داده‌های شبیه‌سازی و واقعی بود. اگرچه مدل VISSIM–SSAM ارتباط آماری معناداری با داده‌های واقعی نشان داد، اما میزان تداخل‌های شبیه‌سازی‌شده در بیشتر موارد کمتر از مشاهدات میدانی برآورد شد که بیانگر تمایل مدل به کم ‌برآوردی خطر تداخل عابر و خودرو است. در ادامه، برای تحلیل عمیق‌تر رفتار راننده و عابر در مواجهه با موقعیت‌های خطر، آزمایش‌های شبیه‌ساز رانندگی طراحی شد. تأثیر متغیرهای فردی رانندگان (سن و جنسیت) و عوامل محیطی (زمان روز، نوع جاده، وضعیت خط‌کشی گذرگاه ، رنگ لباس عابر،حرکت خودرو و حرکت عابر ) بر پارامترهای کلیدی شامل حداکثر کاهش سرعت، زمان واکنش ترمزگیری، TTC و PET با استفاده از مدل ترکیبی و تحلیل واریانس (ANOVA) بررسی گردید. نتایج نشان داد که سن، جنسیت ، رنگ لباس عابر ، حرکت عابر و حرکت خودرو تأثیر معنی‌داری بر زمان تنظیم کاهش سرعت و واکنش راننده دارند؛ به‌طوری‌که رانندگان جوان‌تر و مرد در شرایط دید مناسب و مواجهه با عابران دارای لباس‌های روشن، واکنش سریع‌تر و نرخ کاهش سرعت بالاتری دارند. همچنین نوع مسیر (دو یا سه خطه) و وجود خط‌کشی تأثیر مستقیم بر شدت واکنش و رفتار اجتنابی راننده داشتند. یافته‌ها نشان دادند که رانندگان بالای ۴۰ سال و عابران با لباس تیرهبیشترین زمان آزادسازی ترمز را دارند و این امر خطر برخورد را افزایش می‌دهد. در نهایت، با تلفیق داده‌های میدانی، شبیه‌سازی ترافیکی و نتایج شبیه‌ساز رانندگی، مدل پیش‌بینی تداخل عابر–وسیله نقلیه توسعه داده شد که قادر است احتمال بروز تداخل را بر اساس ویژگی‌های رفتاری و هندسی تقاطع‌ها برآورد نماید. نوآوری اصلی این پژوهش در ترکیب سه سطح داده (واقعی، شبیه‌سازی و رفتاری) و ارائه‌ی چارچوب بومی ارزیابی ایمنی عابرین پیاده است که می‌تواند در تحلیل ریسک، بازطراحی هندسی تقاطع‌ها و بهینه‌سازی زمان‌بندی چراغ‌ها برای ارتقای ایمنی عابران پیاده در شهرهای ایران مورد استفاده قرار گیرد.