چکیده: استفاده از تنش های غیر زیستی از جمله تنش خشکی در تولید متابولیت های ثانویه گیاهی در شرایط درون شیشه ای و بررسی مکانیسم آن ها در صنعت دارو از اهمیت بالایی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر خصوصیات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و ارتباط بین برخی از ژن های مرتبط با مقاومت به تنش خشکی و محتوی وین بلاستین در دو رقم گیاه پروانش انجام شد. در این پژوهش اثر تنش خشکی در سطوح 0، 5/2، 5 و 10 درصد با استفاده از پلی اتیلن گلایکول 6000 در زمان های 24 و 72 ساعت در کالوس های دو رقم (آلبا و رزئا) گیاه پروانش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که تنش خشکی در هر دو زمان نمونه بردای در هر دو رقم به صورت معنی داری منجر به افزایش محتوی پروتئین کل، مالون دی آلدئید، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز، سوپر اکسید دیسموتاز و پرولین شد. در ضمن اندازه گیری میزان بیان ژن های کاتالاز و CrMPK3در زمان های مختلف نمونه بردای و شدت های مختلف تنش خشکی، نتایج فیزیولوژیک را تایید کرد. بررسی بیان برخی از ژن های دخیل در مسیر بیوسنتز وین بلاستین از قبیل STR, T16H, DAT, PRX1 نشان داد که بیان این ژن ها به صورت معنی داری تحت تاثیر تنش خشکی افزایش (مخصوصا در تنش با شدت متوسط) یافت، اما ژن T16H کمترین تغییرات را داشت. در نهایت محتوی وین بلاستین با استفاده از دستگاه HPLC به منظور تایید نتایج بخش بیان ژن اندازه گیری شد. نتایج این بخش بر ارتباط مستقیم بین بیان ژن های مسیر وین-بلاستین و محتوی وین بلاستین دلالت داشت. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که برای افزایش تولید متابولیت ثانویه وین بلاستین در شرایط درون شیشه ای می توان از غلظت های مناسبی از پلی اتیلن گلایکول استفاده نمود و ژن CrMPK3احتمالا در فعال شدن آنزیم های آنتی اکسیدانی و نیز ژن های مسیر بیوسنتز وین-بلاستین تاثیرگذار است.