چکیده: یکی از عوامل محدودکننده کاشت درخت زیتون (Olea europaea L.) در مناطق معتدله و سردسیر، مقاومت کم به دمای پایین در فصل زمستان است. در سال های اخیر به علت افزایش تقاضا برای روغن و میوه زیتون، کاشت درخت زیتون در ایران گسترش یافته است. ارقام مختلف زیتون واکنش های متفاوتی نسبت به سرما دارند و بنابراین انتخاب ارقام مقاوم، موثرترین روش برای اجتناب از خسارات سرما به شمار می رود. در این پژوهش میزان مقاومت به سرما 10 رقم زیتون (میشن ،رشید، شنگه، ابوسطل، مانزانیلا، کاوی، درصلانی، زرد، روغنی و لوک) از طریق ارزیابی مزرعه ای درختان پس از سرمازدگی طبیعی و ارزیابی شاخه ها در حال رکود تحت شرایط دمایی کنترل شده مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی مزرعه ای پس از وقوع سرمای شدید (دمای 10- درجه سانتی گراد) در آذر ماه 1395 در 24 درخت از هر یک از 10 رقم موجود در بخش باغ سازگاری مزرعه آستان قدس لاسجرد به صورت طرح بلوک تصادفی و سه تکرار انجام شد. ارزیابی در شرایط دمایی کنترل شده در غالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. فاکتورها شامل 10 رقم زیتون، سه مرحله رشدی قبل از رکود، زمان رکود و بعد از رکود منطبق با ماه‌های آذر، بهمن و اسفند و هشت تیمار سرما 0، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- بود. در این بررسی، درختان بر اساس میزان خسارت وارده (میزان خسارت به تنه و رشد مجدد) امتیاز دهی و طبقه بندی شدند. در نهایت نتایج نشان داد که رقم روغنی با کمترین میزان خسارت به تنه و بیشترین رشد مجدد، به عنوان مقاوم ترین رقم در بین ارقام مورد ارزیابی است. همچنین در روش ارزیابی در دمای کنترل شده مشخص گردید که رقم روغنی در ماه بهمن متحمل ترین و رقم ابوسطل در ماه آذر حساس ترین به تنش یخ زدگی بودند. بین پرولین برگ با پرولین ساقه و کربوهیدرات برگ و ساقه همبستگی معنی داری دیده شد. رقم زرد در برداشت ماه بهمن الگوی رفتاری مشابهی را برای صفت پرولین برگ و ساقه نشان داد. همچنین رقم زرد در برداشت ماه بهمن بیشترین کربوهیدرات ساقه و برگ را به خود اختصاص داد. نتایج سازگاری درختان نشان داد رقم روغنی حداکثر عملکرد میوه در بین ده رقم پس 5 سال از سرمازدگی را دارد.