چکیده: آب عامل محدودکننده رشد و نمو گیاهان زراعی است و تنش خشکی از عوامل اصلی خسارت به گیاهان زراعی در سراسر جهان است. امروزه پلی آمین ها شامل پوتریسین، اسپرمیدین و اسپرمین پلی کاتیون های آلی با وزن ملکولی کم به عنوان تنظیم کننده های فرآیندهای بیولوژیکی عمل حفاظت در مقابل تنش ها را انجام می دهند. در این راستا به منظور بررسی تاثیر اسپرمیدین بر رشد و برخی صفات سویا در شرایط تنش خشکی آزمایش دو مرحله ای شامل مرحله جوانه زنی و رشد گیاهچه در شرایط آزمایشگاهی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1395 و آزمایش مزرعه در دو سال زراعی متوالی 95-1394 و 96-1395 در استان مازندران، جویبار، مرکز جهاد کشاورزی چپکرود بر روی سویا رقم کاسپین در شرایط تنش خشکی انجام شد.آزمایش جوانه زنی تیمارها شامل سه سطح تنش خشکی(صفر،2- و 4- بار) و سه سطح اسپرمیدین(صفر، یک و دو میلی مولار) با 4 تکرار بودند و سطوح مختلف تنش خشکی نیز با استفاده از پلی-اتیلن گلیکول 8000 (PEG8000) ایجاد شد. نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از پلی آمین اسپرمیدین در غلظت یک میلی مولار باعث بهبود معنی دار خصوصیات جوانه زنی حداکثر جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی، زمان های رسیدن به 10، 50 و 90 درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، وزن گیاهچه و جوانه زنی نهایی در تنش خشکی متوسط(2- بار) شد. غلظت بالای اسپرمیدین نتوانست باعث بهبود تحمل به تنش شدید در صفات مورد بررسی گردد. پیش تیمار بذر با اسپرمیدین باعث افزایش تحمل به تنش از طریق بهبود شاخص های جوانه زنی و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت گیاهچه های سویا گردید. در شرایط مزرعه آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه جهاد کشاورزی چپکرود جویبار مازندران انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهارسطح(100،70،50،30 درصد نیاز آبی) به عنوان عامل اصلی و سه سطح اسپرمیدین(صفر،نیم و یک میلی مولار)به عنوان عامل فرعی بودند. صفات مورد اندازه گیری شامل تعداد برگ، تعداد غلاف در گیاه، ارتفاع گیاه، تعداد دانه در گیاه، وزن هزار دانه، عملکرد ماده خشک تک بوته، عملکرد دانه تک بوته، شاخص پایداری غشاء (MSI)، محتوای نسبی آب برگ (RWC)، نشت الکترولیت (EL)، مالون دی آلدئید (MDA)، پراکسیدهیدروژن (H2O2)، رنگدانه های فتوسنتزی، میزان پروتئین برگ، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت شامل کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX) و گایاکول پراکسیداز (POD)، و میزان پرولین برگ بودند. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد که اثر متقابل سال، آبیاری و اسپرمیدین بر روی تمامی صفات به جزء وزن هزار دانه تاثیر معنی دار (P<0.01) داشته است و بر روی میزان پرولین برگ اختلاف معنی دار در سطح احتمال پنج درصد نشان داد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که با کاهش میزان آبیاری استفاده از اسپرمیدین به خصوص در تنش های متوسط به بالا (آبیاری بر اساس کمتراز 50 درصد نیاز آبی) توانست با بهبود صفات مورد بررسی و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت تحمل گیاه به تنش را افزایش دهد.