چکیده: سورفکتانت ها ترکیبات شیمیایی پیچیده ای هستند که به مقدار قابل توجهی در کشاورزی از آن ها استفاده می شود. سورفکتانت ها به عنوان ماده افزودنی به چهار گروه بزرگ آنیونیک، کاتیونیک، نانیونیک و بیوسورفکتانت تقسیم شده اند. کاربرد ریزمغذی ها (آهن، روی و ...) با وجود نیاز اندک گیاهان به آن ها نقش اساسی در تغذیه، واکنش های آنزیمی و مقاومت گیاهان در برابر شرایط نامساعد محیطی ایفا می کنند. بهترین حالت پیشنهاد شده برای چگونگی مصرف سورفکتانت ها و عناصر ریز مغذی استفاده از آن ها به صورت محلول پاشی (تغذیه برگی) است. با توجه به اثرات مفید سورفکتانت ها، استفاده از این ماده همراه با کود ریز-مغذی می تواند یک راهکار مناسب در جهت بهبود شرایط رشد و نمو گیاه به شمار رود. به همین منظور آزمایشی در جهت ارزیابی تأثیر محلول پاشی عناصر ریز مغذی همراه با سورفکتانت های مختلف بر خصوصیات کمی و کیفی و رابطه هم زیستی گیاه سویا در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود در سال 1395 اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل محلول پاشی با کود مایع ریز مغذی (میکرونوا) در 3 سطح (صفر، 2 و 4 در هزار) و افزودن سورفکتانت در 5 سطح (شاهد، آنیونیک، کاتیونیک، نانیونیک و بیوسورفکتانت هر کدام با غلظت 2 میلی لیتر در یک لیتر آب) بودند که به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. اعمال تیمار ها در مرحله شروع گلدهی صورت گرفت. نتایج نشان داد محلول پاشی ریز-مغذی صفات عملکرد و اجزای عملکرد و اکثر صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک مانند مقدار آنتوسیانین، غلظت کلروفیل، محتوای قند محلول، قطر و ارتفاع ساقه را بهبود بخشید. هم چنین افزودن سورفکتانت به محلول مغذی اثر مثبت و معنی داری بر جمعیت باکتری برادی رایزوبیوم، مقادیرآهن و روی موجود در برگ داشت. کاربرد برگی سورفکتانت نانیونیک، بیوسورفکتانت و کاتیونیک همراه با کود ریز مغدی 4 در هزاربه طور معنی داری عملکرد روغن و پروتئین را نسبت به شاهد ارتقا بخشیدند. بالاترین عملکرد دانه نیز زمانی حاصل شد که کود ریزمغذی 2 در هزار به تنهایی (490 گرم در مترمربع) و بیوسورفکتانت همراه با ریز مغذی 4 در هزار (506/4 گرم در مترمربع) محلول پاشی گردید. به طور کلی نتایج نشان داد که با دو برابر شدن غلظت ریز مغذی در برخی سطوح سورفکتانت تاًثیر بیشتری بر صفات مورد بررسی داشت و ترکیب این ریز مغذی با ماده افزودنی بیوسورفکتانت موثرتر بود.