چکیده: یون نیترات از مهم‏ترین آلاینده‏های آب‏های سطحی و زیرزمینی بوده که موجب بیماری‏هایی همچون مت‏هموگلوبین و انواع سرطان سیستم گوارشی می‏شود. نانوذرات آهن صفر ظرفیتی (Fe0) با دارا بودن سطح فعال گسترده و الکترون‏دهنده قوی به عنوان یکی از پالاینده‏های غیر سمی نیترات از آب می‏باشد. راندمان حذف نیترات توسط نانوذرات آهن صفر ظرفیتی وابسته به شرایط محیطی است که در این تحقیق (انجام شده در سال 92-1391)، اثر اسید هیومیک بر کارایی پالایش نیترات توسط نانوذرات آهن صفر در شرایط درون‏شیشه‏ای، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تیمار و سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای مورد آزمایش شامل غلظت‏های مختلف اسید هیومیک (0- 25/0- 75/0 میلی‏گرم در لیتر)، غلظت نانوذرات آهن صفر (1-5/1-2 میلی‏گرم در لیتر) و سطوح مختلف pH (3، 4 و 5) بوده و سپس تغییرات محتوای نیترات در محلول حاوی 30 میلی‏گرم در لیتر، آمونیوم، نیتریت و آهن (II) حاصل از خوردگی، پس از 48 ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله در این آزمایش نشان داد نانوذرات آهن صفر ظرفیتی به دلیل سطح ویژه بالا توانایی زیادی برای احیاء نیترات و حذف آن از منابع آبی داشته و حضور اسید هیومیک با توجه به اثر افزایشی نانوذرات، میزان حذف نیترات را کاهش می‏دهد و افزایش pH اولیه محلول موجب کاهش راندمان احیاء نیترات می‏شود و فرآیند احیاء نیترات دارای محصولاتی بوده که نیتریت به عنوان محصول میانی ناپایدار و نتایج آن غیر قابل تطبیق با نیترات و آمونیوم می‏باشد و غلظت آمونیوم به دلیل اثر جرم، رابطه معکوسی با راندمان احیاء نیترات توسط نانوذرات آهن صفردارد.