چکیده: در مناطق خشک و نیمه‌خشک به دلیل کمی بارندگی و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و به دنبال آن پیشروی جبهه آب شور، باعث کاهش منابع شیرین در دسترس شده است. با بهم خوردن تعادل هیدرولوژیکی آب زیرزمینی، افزایش روزافزون شوری و خشکسالی های اخیر، مسئله بحران آب در دشت داورزن مطرح شده است. دشت داورزن در غرب استان خراسان رضوی، با وسعتی معادل 19898 کیلومتر مربع می باشد. جهت بررسی تکامل هیدروژئویشمیایی منابع آب زیرزمینی، 24 نمونه آب از چاه های بهره برداری موجود در دشت داورزن برداشت و آنالیزهای هیدروشیمیایی و ایزوتوپی انجام شده است. با توجه به نقشه هم پتانسیل و جهت جریان دشت، تغذیه آبخوان عمدتاً از افیولیت‌های واقع در بخش های شمالی دشت بوده و از سمت بخش‌های جنوبی و جنوب غربی تخلیه صورت می گیرد. تغییرات هدایت الکتریکی تقریباً با جهت جریان آب زیرزمینی همسو می باشد. میزان هدایت الکتریکی بین 430 در بخش‌های شمالی تا 4400 میکروموس بر سانتی‌متر در بخش‌های جنوبی و غربی دشت متغیر می‌باشد. افزایش شوری در بخش جنوبی می‌تواند به علت تمرکز چاه‌های برداشتی در نزدیکی کفه نمکی در بخش جنوبی دشت بوده و باعث نفوذ بخشی شوری به این مناطق شده است. با توجه به عمق کمتر چاه‌ها و آب زیرزمینی در این بخش جنوبی، احتمال نفوذ آب شور از زیر به سمت چاه‌ها نیز می‌باشد. ولی با توجه به افزایش شوری و تاثیر آن بر محصولات کشاورزی، بطور اجبار مقدار برداشت کاهش یافته و باعث کاهش سرعت نفوذ آب شور شده و در نتیجه باعث کاهش اندک مقدار شوری دشت شده است. بنابراین کاهش برداشت آب در جهت کاهش شوری در منطقه اثر داشته است. با توجه به عدم افزایش چشم‌گیر شوری در دشت، احتمال این که آب شیرین به سمت آب شور جریان یافته باشد، زیاد است و موجب رخداد پدیده freshening شده باشد. مقادیر pH در منابع آب زیرزمینی منطقه از 12/8 تا 41/8 متغیر می باشد تیپ آب در نمونه‌های شیرین بیکربنات سدیک و در آب‌های شور کلروره سدیک می‌باشد. تمامی نمونه‌های آب منطقه نسبت به کلسیت و دولومیت فوق اشباع و نسبت به کانی‌های ژیپس و هالیت تحت اشباع می‌باشد. با توجه به تحلیل هیدروشیمیایی و آنالیز آماری، منشا یون‌ها در این منطقه می‌تواند تحت تاثیر انحلال نمک و همچنین انحلال و یا رسوبگذاری کربناتها و احتمال زیاد هوازدگی پیریت نیز قرار گرفته باشند. پدیده تبادل کاتیونی نیز با توجه به تغییرات غلظت یونها در این دشت می‌تواند بعنوان فرایند ثانویه رخ داده باشد. بر اساس نتایج ایزوتوپی منشا اولیه آب‌های دشت داورزن آب‌های جوی بوده که در طی گذر زمان و فاصله از منطقه تغذیه، مقدار ایزوتوپی بخصوص اکسیژن 18 تغییر کرده است. رفتار تغییر ایزوتوپی مشابه با شوری دشت نمی‌باشد. فرایندهای ثانویه همچون نفوذ آب شور و یا رسوب کربنات‌ها می توانند تا حدودی روی تغییرات مقدار ایزوتوپی دشت تاثیر گذاشته باشند.