چکیده: محدوده اکتشافی مس سطوه در 130 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان در استان سمنان، بخشی از مجموعه آتشفشانی-رسوبی نوار ترود-چاه شیرین است که در حاشیه شمالی پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی قرار دارد. بررسی های انجام شده در خصوص سنگ میزبان در محدوده مورد نظر وجود رخنمون های کوچکی از سنگ های آذرآواری (لیتیک کریستال توف) به سن ائوسن به همراه توده های نفوذی نیمه عمیق (کوارتزمونزودیوریت، گرانودیوریت و گرانیت) به سن ائوسن-الیگوسن است. این سنگ ها با انواع دگرسانی های آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناتی، کلریتی و اکسیدهای آهن در اطراف رگه ها و در بخش هایی از منطقه همراه هستند. به علاوه، دارای ماهیت کالک آلکالن غنی از پتاسیم می باشند. کانه زایی در محدوده اکتشافی سطوه، به صورت رگه ای در طول صفحات گسلی در توده های نفوذی نیمه عمیق تشکیل شده که شکستگی های حاصل از عملکرد این گسل ها در سنگ های منطقه، محل مناسبی را برای نفوذ محلول های گرمابی ایجاد کرده اند. در حقیقت این گسل ها و شکستگی ها کنترل کننده اصلی کانی سازی محسوب می شوند. براساس مشاهدات صحرایی و مطالعات کانه نگاری، کانه زایی در دو مرحله درونزاد (هیپوژن) و برونزاد (سوپرژن و هوازدگی) صورت گرفته که کانه های پهنه درونزاد (هیپوژن) را عموماً پیریت و کالکوپیریت تشکیل می دهند. به علاوه، بخش اعظم کانه های فاز اصلی کانه زایی به دلیل قرار گرفتن در پهنه اکسیدان-سوپرژن از بین رفته و کانی های ثانویه مس نظیر کالکوسیت، دیژنیت، مالاکیت و آزوریت به جای آنها تشکیل شده اند. بافت ماده معدنی نیز به صورت دانه پراکنده، رگه-رگچه ای، جانشینی، پرکننده فضاهای خالی و کلوفرمی دیده می شود. بررسی داده های زمین شیمیایی سنگ های منطقه، غنی-شدگی قابل ملاحظه ای نسبت به عناصر K، Th، U، Sr و Pb و تهی شدگی از عناصر Nb و Ti نشان می دهند. بر این اساس می توان منشاء ماگمای آنها را به گوه گوشته ای مرتبط با پهنه فرورانش نسبت داد. داده های میانبارهای سیال نیز، دمای بین 130 تا 190 درجه سانتی گراد و شوری بین 02/2 تا 71/6 درصد وزنی معادل NaClرا نشان می دهند. قابل ذکر است که سیالات درگیر مطالعه شده از نوع دو فازی غنی از مایع (L+V) هستند. ترکیب داده های دمای همگن شدن، شوری سیال و مطالعات کانی شناسی بیانگر این مطلب است که مکانیسم اصلی ته نشینی کانه ها، مخلوط شدن دو سیال جوی و ماگمایی می باشد. در مجموع با توجه به بررسی کلیه خصوصیات سنگ شناسی، کنترل ساختاری کانی سازی، نوع دگرسانی و گسترش آن، کانی شناسی ساده، مطالعات زمین شیمیایی، سیالات درگیر و همچنین مقایسه آنها با کانسارهای مشابه اپی ترمال می توان محدوده اکتشافی مس سطوه را در دسته کانسارهای مس تیپ رگه ای گرمابی در نظر گرفت