چکیده: در این پژوهش کانی‌شناسی و ژئوشیمی باطله‌های فرآوری معدن سرب و روی کوشک، واقع در 45 کیلومتری شمال‌شرق شهرستان بافق مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور پس از انجام مطالعات میدانی و برداشت نمونه های باطله، ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی، کانی‌شناسی و ژئوشیمی باطله‌ها بر اساس روش‌های استاندارد مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج به‌دست آمده، pH نمونه‌ها در گستره 1/2 تا 7/6 قرار دارد و با کاهش pH، هدایت الکتریکی باطله‌ها افزایش می یابد. مقدار کربنات‌کلسیم نمونه‌ها بین 0/4 تا 14 (میانگین 7/4) درصد متغیر است، که نشان‌دهنده توانایی پایین باطله‌ها در خنثی کردن زهاب-های اسیدی می‌باشد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که میانگین غلظت عناصر سرب، روی، آرسنیک، کادمیم و گوگرد (به ترتیب 11175، 42072، 437، 101 و 53234 میلی‌گرم بر کیلوگرم) در مقایسه با ترکیب پوسته میانگین بسیار بالا است. بر اساس مطالعات کانی‌شناسی، پیریت مهم‌ترین کانی سولفیدی و عامل تولید زهاب اسیدی، و کوارتز کانی گانگ اصلی موجود در باطله‌ها است. کانی ثانویه اصلی تشکیل شده در زون اکسیدی باطله‌ها ژیپس می‌باشد که مؤید تولید زهاب اسیدی است. سایر کانی های ثانویه شامل ژاروسیت، ناتروژاروسیت، فری‌هیدریت، گوتیت و مگنتیت است. محاسبه ضرایب ژئوشیمیایی نشان می دهد که بالاترین ضریب غنی‌شدگی مربوط به عناصر آرسنیک، کادمیم، مولیبدن، سرب و روی می‌باشد. بر اساس مقادیر میانگین ضریب زمین‌انباشت، نمونه‌های مورد مطالعه در رده 7 (به‌شدت آلوده) قرار دارند. بررسی ریسک اکولوژیکی عناصر بالقوه سمّی نشان می دهد که کادمیم بالاترین خطر اکولوژیکی بالقوه را ایجاد می‌کند. ارزیابی ریسک سلامتی عناصر بالقوه سمّی در کارگران معدن نشان می‌دهد، که از نظر خطر غیر سرطان‌زایی دو عنصر آرسنیک و سرب دارای اهمّیت و مخاطره ساز می‌باشند. تحلیل آماری داده‌ها نشان می دهد که عناصر روی، کادمیم، کبالت، سرب، آنتیموان، نیکل، مولیبدن، آرسنیک، گوگرد، منگنز و آهن دارای رفتار نابهنجار می‌باشند و این امر نشانگر لزوم مدیریت زیست محیطی باطله های تولید شده در معدن سرب و روی کوشک است.