چکیده: مجموعه دگرگونی- آذرین ماجراد (MMIC) با روند شمال شرقی- جنوب غربی، در 150 کیلومتری جنوب شرق شاهرود و در حاشیه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی رخنمون دارد. این مجموعه طیف ترکیبی متنوعی از سنگ های دگرگونی و آذرین را در بر می-گیرد. سنگ های دگرگونی این مجموعه شامل متاکربنات، متابازیت (شیست سبز، آمفیبولیت و گارنت آمفیبولیت)، متاپلیت (میکاشیست، گارنت میکاشیست و گارنت گنیس)، متاپسامیت و متاریولیت و سنگ های آذرین شامل گرانیت و لوکوگرانیت ها می-باشند. سنگ والد متابازیت ها، توده های نفوذی کوچک مقیاس بازیک، گدازه و روانه های بازالتی زیردریایی بوده است که در حوضه-های کششی درون‌قاره ای نئوپروتروزوئیک پایانی تشکیل شده اند. بر اساس دما - فشارسنجی انجام شده بر روی نمونه های سنگی منتخب متابازیت و متاپلیت های مجموعه ماجراد، دامنه دما - فشار به دست آمده (برای توقف تبادلات ژئوشیمایی و تعادل نهایی فازهای کانیایی) عبارت است از: دمای 454 تا 662 درجه سانتی گراد و فشار 4 تا 13 کیلوبار (معادل رخساره های شیست سبز تا آمفیبولیت بالایی). با فراهم شدن شرایط دما و فشار برای آغاز ذوب-بخشی، در برخی از مناطق نظیر شمال تنگه ماجراد متاپلیت ها دچار ذوب بخشی شده اند و به دنبال آن تبلور مذاب‌های حاصله به تشکیل توده های گرانیتی کوچک مقیاس منجر شده است. این گرانیت ها به صورت لایه های نازک آپلیتی، بسته ها و رگه های پگماتیتی، آپوفیزهای کوچک و توده های نفوذی کوچک مقیاس رخنمون یافته اند. سن سنجی های انجام شده به روش U-Pb بر روی زیرکن های جدا شده از گروه های سنگی مختلف نشان می دهد که آن ها دارای دامنه های سنی زیر (بر حسب میلیون سال) هستند: 1- متابازیت ها (922، 759 و 513)، 2- میکاشیست ها (2250، 1900 و 930)، 3- گنیس ها (524 و 513) 4- متاپسامیت ها (2350، 1900 و 1200)، 5- گرانیت ها (553، 515 و 506) و 6- متاریولیت ها (521 و 494). با توجه به در نظر گرفتن جوان ترین سن ها و سن‌های مجموعه های سنگی مشابه همجوار دامنه سنی مجموعه دگرگونی ماجراد بین540 تا 520 میلیون سال (نئوپروتروزوئیک پسین ادیاکارن- کامبرین) می باشد، سن های قدیمی تر عمدتاً سن های موروثی می باشند. با توجه به مجموع شواهد صحرایی، نتایج ژئوشیمیایی و سن سنجی ایزوتوپی در اواخر نئوپروتروزوئیک، حوضه های کششی درون قاره ای کوچک و بزرگی تشکیل شده که توالی های رسوبی اولیه سنگ والد مجموعه ماجراد در این حوضه ها تشکیل شده است. حوضه های مورد نظر غالباً به مرحله تشکیل لیتوسفر اقیانوسی گسترده نرسیده و بر اثر حاکم شدن رژیم تراکمی، به سرعت بسته شده و مجموعه سنگ های درگیر در این فرایندها به صورت منشورهای به هم افزوده بر روی ورقه های قاره ای فرارانده شده و احتمالاً تا مرحله برخورد قاره - قاره پیش رفته اند. در شمال تنگه ماجراد، مجموعه دگرگونی - آذرین ماجراد توسط چند توده نفوذی گابرودیوریتی کوچک مقیاس و تعدادی دایک دیابازی قطع شده است. در این توده های گابرودیوریتی، شواهد صحرایی تفریق یافتگی از گابرو تا تونالیت مشاهده می‌شود. با استفاده از نتایج حاصل از دما - فشار سنجی، دمای تعادلی 1181 تا 800 درجه سانتی گراد و میانگین فشار 7 تا 5 کیلوبار برای این توده ها محاسبه شده است. سن سنجی انجام شده به روش U-Pb بر روی زیرکن های جدا شده از گابرودیوریت‌های مورد نظر، نشان دهنده میانگین سنی 167 میلیون سال (معادل ژوراسیک میانی، باژوسین - باتونین) برای تشکیل آن ها است. بر اساس بررسی های ژئوشیمیایی، ماگمای تشکیل دهنده گابرودیوریت‌های منطقه ماجراد، از ذوب بخشی یک منبع گوشته ای زیرقاره ای متاسوماتیسم شده با ماهیت اولیه اسپینل پریدوتیتی در یک محیط کششی درون قاره ای (پشت کمانی) واقع برروی زون فرورانش حوضه نئوتتیس زاگرس در لبه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی در زمان ژوراسیک میانی حاصل شده است.