چکیده: اندیس آهن ماجراد، بخشی از مجموعه پی سنگی نئوپروتوزوئیک پسین (ادیاکارن) - کامبرین پیشین ماجراد است که با متاکربنات ها و متابازیت ها همراه است. مجموعه پی سنگی ماجراد علاوه بر متاکربنات و متابازیت ها، مقادیری متاپلیت و متاپسامیت و متاریولیت را شامل می شود. در واقع سنگ های مادر مجموعه سنگی ماجراد، یک توالی آتشفشانی – رسوبی بوده است که در طی دگرگونی ناحیه ای نوع بارووین تا رخساره آمفیبولیت (از لحاظ شرایط دما و فشار) دگرگون شده اند. اندیس آهن ماجراد، در واقع یک کانسنگ آهن دگرگون شده است. کانه های اصلی سازنده اندیس ماجراد، عمدتاً هماتیت و گوتیت هستند. نتایج آنالیز XRD سه نمونه از کانسنگ ماجراد این موضوع را تایید می کند، در ضمن، مقادیر (اندکی کلسیت، ژیپس یا انیدریت)، کوارتز و سریسیت (یا موسکوویت) نیز همراه کانسنگ های آهن ماجراد یافت شده است. آنالیز نقطه ای به کمک دستگاه FESEM در بیش از 150 نقطه موارد فوق را تأیید می کند و همچنین شواهد بسیار زیبایی از ریزساخت های اندیس آهن ماجراد را به نمایش گذاشته است از جمله: متحدالمرکز، نواری،گلوله ای یا تمشکی، داربستی و نهایتا توده ای یا متراکم. همچنین نتایج آنالیز شیمیایی نقطه ای، بر تشکیل کانه های اکسید آهن حاوی منگنز (3 تا 5/6 درصد) و موارد نادری از کانه های سرشار از منگنز (تا حدود 40 درصد MnO) (پیرولوزیت یا پسیلوملان) دلالت دارد. نتایج آنالیز نقطه ای، وجود مقادیر اندکی ژیپس (یا انیدریت)، کلسیت و سریسیت (یا مسکوویت) را در کانسنگ آهن ماجراد تأیید می کند. نتایج آنالیز شیمیایی سنگ کل شش نمونه از کانسنگ های آهن ماجراد مبین آن است که مقدار FeO و Fe2O3 کانسنگ آهن ماجراد به ترتیب از 40 تا 55 درصد و از 15 تا 25 درصد متغیّر است. بقیه عناصر از جمله V, Co و Ti از فراوانی کمی برخوردار هستند. MnO دارای مقدار قابل توجهی است و با درصد فراوانی Fe2O3 همبستگی مثبت نشان می دهد. مقادیر کمی Ba, Al و S نیز در کانسنگ آهن ماجراد یافت می شود. در مجموع می توان گفت اندیس آهن ماجراد دارای ترکیب غالب هماتیتی است و از کیفیت بالایی برخوردار است. مقدار سایر اکسیدها از جمله Al2O3, SiO2, BaO و CaO به ندرت از 5 درصد فراتر می رود. با توجه به وضعیت رخنمون کانسنگ آهن ماجراد و راه های دسترسی آسان به آن ها و سهولت استخراج به روش روباز، این اندیس دارای ارزش اقتصادی خوبی هست. برآورد اولیه معرف حداقل 50000 تن کانسنگ آهن در اندیس ماجراد می باشد. کانسنگ اولیه ماجراد، در ارتباط با فعالیت های آتشفشانی زیردریایی تشکیل شده است و حاصل خروج سیالات سرشار از آهن به درون محیط آب و تبلور یا نهشته شدن آنها می باشد. کانسارهای گل گهر سیرجان یکی از موارد شاخصی از کانه زایی آهن است که با کانه زایی آهن در منطقه ماجراد تشابه زیادی دارد. در منطقه جنوب شرق شاهرود، کانه زایی آهن و منگنز در ارتباط با مجموعه پی سنگی نئوپروتروزوئیک پسین، در شمال آغل پروبال و آغل سرخ تول (جنوب دوچاه)، شرق و جنوب شرق آغل ابولحی، و هلالان در شمال غرب معلّمان نیز مشاهده و گزارش شده است. در نهایت اندیس آهن ماجراد را می توان کانی زایی مرتبط با فعالیت های آتشفشانی دور از منشاء به حساب آورد.