چکیده: در شمال و شمال غرب گرمسار در استان سمنان، تعداد زیادی توده ی نفوذی گابرودیوریتی به صورت دایک، سیل و استوک های کوچک در سازند قرمز زیرین رخنمون دارند. بررسی های صحرایی، پتروگرافی و نمودارهای ژئوشیمیایی نشان می دهند که سنگ-های آذرین مورد مطالعه، ماهیت گابرویی دارند و یک سری تفریقی از گابرو تا دیوریت را تشکیل می دهند. نمونه های گابرویی دارای بافت های گرانولار، افیتیک و ساب افیتیک هستند. در نمونه های حاشیه ی دایک ها به علت انجماد سریع، زمینه سنگ عمدتاً از ریز بلورها تشکیل شده و بافت های پورفیری، بادامکی و گلومروپورفیری مشاهده می شود. پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن (اوژیت) کانی های اصلی این سنگ ها را تشکیل می دهند. کانی های اپک، آپاتیت، الیوین و فلوگوپیت جزء کانی های فرعی سنگ به حساب می آیند و کلریت، پرهنیت، کلسیت، اپیدوت و سریسیت کانی‎های ثانویه (دگرسانی) این سنگ‎ها را تشکیل می دهند. سنگ های دیوریتی نسبت به گابروها از فراوانی کمتری در منطقه برخوردار بوده و در مطالعات میکروسکپی انواع بافت های گرانولار، اینترگرانولار، افیتیک و ساب افیتیک را به نمایش می گذارند. کانی های اصلی این سنگ ها پلاژیوکلاز و به مقدار کم کلینوپیروکسن (اوژیت) می باشند و کانی های اپک، هورنبلند، بیوتیت، آپاتیت و کوارتز کانی های فرعی و اورالیت، پرهنیت، کلریت، کانی های ثانویه این سنگ ها را تشکیل می دهند. سنگ های مورد بررسی دارای ماهیت ماگمایی قلیایی بوده و روند تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی و کمیاب آن ها در مقابل ‌عدد منیزیم و ضریب تفریق حاکی از منشأ گرفتن این سنگ‎ها از یک منبع ماگمایی واحد و نقش فرآیند تبلور تفریقی در تحول آن ها می باشد. نمودارهای بهنجار شده و عنکبوتی عناصر کمیاب و کمیاب خاکی نمونه ها حاکی از غنی شدگی شدید آن ها از عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و تهی شدگی نسبی از عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) است. الگوی قرارگیری موازی نمونه ها در این نمودارها نشان دهنده منبع مشترک این سنگ ها و نقش تبلور تفریقی در تشکیل آن هاست. نبود نابهنجاری Eu، وجود نابهنجاری مثبت در عناصر Cs، K، Sr و Ba و تهی شدگی شدید از Nb و Zr از ویژگی های بارز این سنگ هاست. ماگمای مافیک سازنده سنگ های مورد مطالعه تا حدودی متحمل آلایش با مواد پوسته ای شده است. تهی شدگی سنگ های گابرویی از HFSE و غنی شدگی آن ها از LILE، می تواند بیانگر نقش مواد منطقه فرورانش در تحول ناحیه منشأ ماگما باشد. سنگ های مورد بررسی بر اساس نمودارهای تمایز محیط زمین ساختی در قلمرو درون ورقه ای قاره ای (حوضه پشت کمان) قرار می گیرند. بررسی های ژئوشیمیایی نشان می دهند که ماگمای تشکیل دهنده ی این سنگ ها از ذوب بخشی حدود 12 تا 15 درصدی یک منبع گوشته ای لیتوسفری عمیق غنی شده گارنت لرزولیتی، در اعماق 90 تا 100 کیلومتری، در یک محیط کششی درون قاره ای پشت کمانی اولیه حاصل شده است. جایگاه پشت کمانی تعیین شده برای سنگ های مزبور، با جایگاه زمین ساختی این بخش از ایران مرکزی در زمان الیگوسن- میوسن، کاملاً سازگار می باشد.