چکیده: یکی از ارزیابی های اولیه سنگ منشأ در مخازن متعارف و غیر متعارف، بررسی پتانسیل و توان هیدروکربن-زایی و نوع محصول حاصل از بلوغ ماده آلی است. در این تحقیق جهت ارزیابی ژئوشیمیایی سازندهای کژدمی، کنگان و دالان در یکی از میادین خلیج فارس مرکزی از نتایج آنالیز دستگاه های پیرولیز راک-اول، کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی-طیف سنج جرمی استفاده شده است (63 نمونه راک-اول، 3 نمونه GC و 35 نمونه GC-MS). این بررسی ها شامل ارزیابی بلوغ و تیپ کروژن و پتانسیل ژنتیکی نمونه های سازندهای مذکور می باشد. تیپ کروژن در اغلب نمونه های سازند کژدمی از نوع III که مستعد گاز می باشد در حالیکه سازند کژدمی پتانسیل کمی برای تولید نفت را دارا است و منشأ قاره ای بودن مواد آلی را نشان می دهد. نمونه ها در پنجره نفتی تا گازی قرار داشته و پتانسیل ژنتیکی آن ها در محدوده ی کتوسط می باشند. سازند کژدمی، به رغم سنگ منشأ نفتی شناخته شده در بیشتر میادین در داخل ایران، مقادیر تجاری از هیدروکربن در میدان مورد مطالعه تولید نمی کند. درنمونه های سازند کنگان، تیپ کروژن عمدتاً از نوع II/III و کمتر از نوع IV می باشند و پتانسیل ژنتیکی این سازند متوسط می باشد. میزان بلوغ (پختگی) این نمونه ها در پنجره تولید نفت (اواخر دیاژنز-اوایل کاتاژنز)، با شرایط رسوب گذاری محیط احیایی-نیمه احیایی بوده است و آثار تخریب زیستی در نمونه ها دیده نمی شود و منشأ مواد آلی در این سازند دریایی با اندکی ورودی هایی از خشکی می باشد. نمونه های سازند دالان از نظر بلوغ حرارتی در پنجره نفتی و گازی قرار گرفته و تیپ کروژن آن ها از نوعIV و چون کمتر از نوع II/IIIبوده که انتظار تولید گاز از این سازند را خواهیم داشت. منشأ مواد آلی در سازند مذکور قاره ای می باشد. پتانسیل ژنتیکی نمونه ها متوسط می باشد. امروزه در کشورهای توسعه یافته سیستم های شیل گازی که در گروه مخازن غیرمتعارف قرار می گیرند به مرحله تولید رسیده است. جهت ارزیابی ژئوشیمیایی مخازن غیرمتعارف مجموعه ای از پارامترهای ژئوشیمیایی در میدان مورد مطالعه تعیین و با مقادیر کمینه ی آستانه در شیل بارنت مقایسه گردید. با توجه به دیاگرام TR-Rₒ، سازند دالان در مرحله تولید گاز بیوژنیک و گاز از سنگ منشأ قرار دارد. در سازند کنگان نیز بیشتر نمونه ها در مرحله تولید گاز بیوژنیک و گاز از سنگ منشأ می باشد. در دیاگرام ریسک پلات نمونه های سازند دالان و کنگان گویای آن است که این سازندها در پنجره نفتی تا گازی قرار گرفته اند و با توجه به C20- بالای سازند کنگان، برای این سازندها در اعماق بیشتر می تواند انتظار بلوغ بیشتر و توان تولید بالاتری از گاز را به عنوان مخزن غیرمتعارف داشت.