چکیده: فروافتادگی میان کوهستانی آستانه - فولادمحله با طول 46 کیلومتر و روند شمال خاوری - جنوب باختری، در البرز خاوری (شمال باختری دامغان) واقع شده است. پهنای این فروافتادگی در بخش های شمال خاوری و جنوب باختری به ترتیب 2.98 و 9.40 کیلومتر می باشد. مطالعات چینه نگاری در این منطقه، وجود واحدهای سنگی مزوزوئیک و سنوزوئیک را با راستای شمال خاوری- جنوب باختری تأیید می نماید. گسل های موجود در فروافتادگی و پیرامون آن با روند شمال خاوری – جنوب باختری و شیب های تند به سوی شمال باختری و جنوب خاوری در ایجاد این فروافتادگی نقش داشته اند و از جمله می توان به گسل های آستانه، جنوب آستانه، پیشسار، چشمه علی، سرخده، جنوب سیاه پره و صبور اشاره نمود. این گسل ها از نقطه نظر موقعیت هندسی و سازوکار با گسل آستانه مشابهت دارند، به گونه ای که می توان مجموعه این گسل ها را به عنوان منطقه گسلی آستانه (Astaneh Fault Zone) معرفی نمود. شواهد چینه نگاری و نشانه های حرکتی روی سطوح برخی از این گسل ها نشان می دهد که طرح فیزیوگرافیک این پهنه نتیجه دو فرایند زمین ساختی فشاری در مرحله اول و امتدادلغز در مرحله دوم است. رژیم زمین ساختی فشاری قدیمی باعث چین خوردگی و گسلش معکوس با شیب های به سوی شمال باختری (در شمال فروافتادگی) و جنوب خاوری (در جنوب فروافتادگی) شده و در نتیجه آن فروافتادگی فشاری (فرودیواره) آستانه - فولادمحله در بین گسل های مرزی آن ایجاد شده است. مهمترین نشانه چینه نگاری این رویداد استقرار سازند الیکا (تریاس) بر روی شمشک (ژوراسیک) در جنوب آستانه توسط گسل جنوب آستانه است. بعد از فاز فشارشی، رخداد رژیم زمین ساختی راستالغز چپ بر (در بازه نوزمین ساخت -کواترنری) گسل های معکوس از قبل موجود را به صورت چپ بر وادار به جنبش نموده است. آثار جنبش جدید این گسل ها را می توان در برش بر روی نهشته های جوان، ایجاد خش خط های واضح با ریک بسیار کم (نزدیک به صفر درجه) بر روی سطوح گسل ها مشاهده نمود.