چکیده: آبخوان ابرکوه در جنوب غربی شهر یزد و در مرکز ایران واقع شده است. فعالیت های کشاورزی در دشت ابرکوه، بیشترین بهره برداری از آب های زیرزمینی را دارند که می توانند موجب تغییرات کیفی و آلودگی آب های زیرزمینی شوند. هدف از این پژوهش بررسی هیدروژئوشیمی زیست محیطی آبخوان ابرکوه به منظور شناسایی مهمترین منابع احتمالی آلودگی از جمله نیترات و فلزات سنگین است. در این راستا، 37 نمونه آب جمع آوری و جهت تعیین غلظت یون های اصلی (Ca، Mg، Na، K، Cl، HCO3 و SO4)، نیترات و عناصر بالقوه سمی از جمله آرسنیک (As)، سرب (Pb) و کادمیم (Cd) و مقادیر EC و pH آنالیز شدند. مقدار هدایت الکتریکی (EC) از محل تغذیه در غرب، در جهت جریان به سمت شرق آبخوان در مجاورت کفۀ نمکی (پلایا) افزایش می یابد. ترتیب فراوانی غلظت آنیون های اصلی به صورت Cl⁻>>SO₄²⁻>HCO₃⁻ و کاتیون های اصلی به صورت Na⁺>>Mg²⁺>Ca²⁺>K⁺ است. با توجه به تغییرات مکانی هدایت الکتریکی و ارتباط آن با غلظت یون های اصلی، نمونه های برداشت شده به دو گروه EC≤2050 µs/cm و EC>2050 µs/cm تفکیک شدند. بیشترین غلظت یون کلر و سدیم در شرق آبخوان وجود دارد که ناشی از نفوذ آب شور به علت افت سطح آب زیرزمینی با برداشت بیش از حد از آبخوان و معکوس شدن جهت جریان آب زیرزمینی است. آبخوان ابرکوه دارای تیپ و رخساره هیدروشیمیایی غالب نیست و احتمالاً ناشی از اختلاط آبها با منشأ تغذیه در غرب و نفوذ آب شور از کفه (پلایا) در شرق است. غلظت فلزات سرب و کادمیم همبستگی بالایی با غلظت یون های سدیم و کلر و مقدار هدایت الکتریکی دارند و به علت نفوذ آب شور، منشأ آن زمین زاد است. افزایش غلظت یون نیترات در غرب آبخوان ناشی از عدم مدیریت لازم در استفاده از کودهای کشاورزی می باشد. منشأ شبه فلز آرسنیک در آبخوان زمین زاد است. از روش تحلیل مؤلفۀ اصلی (PCA) در تعیین منشأ استفاده شده است. در این پژوهش عوامل انسان زاد مانند فعالیت های کشاورزی و بهره برداری بیش از حد از آبخوان ابرکوه مهمترین نقش را در آلودگی آن دارند.