چکیده: افیولیت سبزوار یکی از مجموعه های افیولیتی کرتاسه بالایی ایران مرکزی است که در بخش شمالی این خرده قاره رخنمون دارد. این مجموعه افیولیتی شامل یک توالی گوشته ای توسعه یافته شامل: هارزبورژیت، لرزولیت ، دونیت به همراه کرومیتیت بوده که توسط دایک های دیابازی تا گابرویی قطع شده‌اند. توالی پوسته-ای این افیولیت شامل الترامافیک ها و مافیک های انباشتی لایه ای، گابروهای همگن، گدازه های بازالتی بالشی به همراه رسوبات توفی-تخریبی دانه ریز و آهک پلاژیک کرتاسه بالایی- پالئوسن زیرین می باشد. کانسار مس گل چشمه در 30 کیلومتری شمال شرق سبزوار، در زیرپهنه سبزوار در داخل بخش پوسته ای توالی افیولیتی شمال سبزوار و در داخل گابروها و سنگ های آتشفشانی-رسوبی کرتاسه بالایی واقع شده است. توالی میزبان کانسار از پایین به بالا شامل چهار افق معدنی می باشد: افق اول کانه‌دار (OH1): سولفید توده ای تا نیمه توده-ای با بافت برشی دارای پهنه استرینگر سیلیسی سولفیددار در زیر و سنگ میزبان گابرو و بازالت (کانسار گل-چشمه)، افق دوم کانه دار (OH2): پهنه استرینگر سولفیدی با میزبان گابرو و بازالت (رخداد معدنی3)، افق سوم کانه دار (OH3): عدسی سولفید توده ای به همراه پهنه استرینگر سیلیسی سولفیددار زیرین در گابرو و واحد توفی-چرتی منگنز- آهن دار در بالا (رخداد معدنی2) و افق چهارم کانه دار (OH4): عدسی سولفید توده ای به همراه پهنه استرینگر سیلیسی سولفیددار زیرین در بازالت و گابرو کمرپایین و رسوبات بروندمی (رسوبی-بروندمی) چرت و آهن-منگنز دار در بالا (رخداد معدنی1). براساس مطالعات کانی شناسی، بافت و ساخت در کانه زایی مس در منطقه گل چشمه می توان سه رخساره کانه دار را از پایین به بالا از هم جدا نمود :1) رخساره رگه-رگچه ای کوارتزی- سولفیدی یا تغذیه کننده، 2) رخساره نیمه توده ای تا توده ای سولفیدی با بافت برشی تا رگه-رگچه ای سولفیدی و 3) رخساره رسوبی-بروندمی آهن- منگنزدار. کانی های اولیه در ماده معدنی به ترتیب شامل پیریت، کالکوپیریت، مگنتیت، بورنیت، اسفالریت، پیرولوزیت، پسیلوملان و کانی های ثانویه شامل مالاکیت، کوولیت، کالکوسیت، دیژنیت، گوتیت، هماتیت و سایر اکسیدهای آهن و منگنز می-باشند. کانی های باطله عمدتاً شامل کلریت، سریسیت، کوارتز و کلسیت هستند. دگرسانی سنگ دیواره از نوع کلریتی، اپیدوتی و سیلیسی- سریسیتی است. مطالعات ژئوشیمیایی در رخساره های کانه دار نشان می دهد که میزان عناصر Ag، As،Ba ، Sr، Fe، Mn، Zn و Ce در رخساره رسوبی-بروندمی از رخساره های توده ای و رگه-رگچه ای بیشتر بوده است. فراونی مس در رخساره توده ای نسبت به رخساره های رسوبی-بروندمی و استرینگر بیشتر می باشد. با توجه به ویژگی های اساسی کانه زائی، کانسار گل چشمه شامل را می توان در رده کانسارهای سولفید توده ای آتشفشان زاد (VMS) تیپ مافیک و یا قبرس (Cyprus) طبقه بندی نمود. تشکیل این کانسار توسط مدل ستون شناور (Buoyant plume) در اثر فعالیت های گرمابی-بروندمی همراه با فعالیت های آتشفشانی مافیک در محیط گسترشی کف اقیانوس قابل توجیه است.