چکیده: کانسار منگنز ذاکری در 95 کیلومتری جنوب غرب سبزوار، در زیرپهنه زمین ساختی سبزوار قرار داشته و در بخش بالایی توالی آتشفشانی – رسوبی کرتاسه بالایی رخ داده است. این توالی، میزبان دو افق کانه دار می باشد که افق زیرین با سنگ میزبان توف قرمز و افق بالایی با سنگ میزبان توف کربناتی و سنگ آهک است. کانسار منگنز ذاکری از جمله کانسارهای موجود در افق بالایی می باشد. در کانسار منگنز ذاکری بر اساس ساخت و بافت، کانی شناسی و نوع ارتباط ماده معدنی با سنگ میزبان می توان چهار رخساره رگه- رگچه ای (استرینگر)، برشی، توده ای و لایه ای را از هم تشخیص داد. رخساره های برشی و توده ای دارای بیشترین ضخامت و عیار بوده و قابلیت استخراج و بهره-برداری دارد. این کانسار براساس مطالعات کانی شناسی، پراش پرتو ایکس (XRD) و الکترون میکروپروب (EPMA)، حاوی کانی های معدنی پیرولوزیت، پسیلوملان، هولاندیت، منگانیت، تودوروکیت، رودوکروزیت و براونیت و کانی های باطله کلسیت، کلریت، کانیهای رسی و کوارتز می-باشد. دگرسانی های غالب در کانسار منگنز ذاکری شامل کلریتی- کربناتی، آرژیلیتی و سیلیسی می-باشند. دگرسانی های آرژیلیتی و سیلیسی بیشتر در رخساره های رگه-رگچه ای و برشی دیده می شود و توسط دگرسانی کلریتی- کربناتی احـاطه شده اند. بافت های مواد معدنی در این کانسار بیشتر شامل توده ای، نواری، برشی، دانه پراکنـده، پرکننده فضای خالی و جانشینی می باشند. بررسی آثار فسیلی در مقاطع میکروسکوپی نشان می دهند که کانسار در محیط عمیق و آرام تشکیل شده است. بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی، سنگ های آذرین موجود در منطقه، بیشتر ماهیت تولئیتی داشته و دارای ترکیب داسیتی، آندزیتی و آندزی بازالتی می باشند که در یک محیط پشت کمانی نهشته شده اند. بالا بودن نسبت های Mn/Fe، La/Ce، U/Th و Si/Al، پایین بودن نسبت Co/Zn و مقادیر فلزات کمیاب بویژه فلزات Co، Cu و Ni، پایین بودن مقادیر عناصر نادر خاکی (REE) (به ویژه Ce و Eu) و بالا بودن مقادیر SiO2، Mn و Fe در کانسنگ، به عنوان شواهدی از ته نشست منگنز از سیالات گرمابی- بروندمی در یک محیط دریایی هستند. به عبارت دیگر نقش فرآیندهای آبزاد در پیدایش این کانسار ناچیز بوده است. بررسی الگوی REE در مواد معدنی، نشانگر خاستگاه گرمابی- بروندمی و اکسیدان بودن محیط دریایی ته نشست این کانسار است. کانسار ذاکری بر اساس مقایسه آن با انواع مختلف کانسارهای آتشفشانی- رسوبی منگنز، از جهات بسیاری از ویژگی ها از جمله ژئومتری سنگهای میزبان و همراه، بافت و ساخت، کانی شناسی، دگرسانی و ژئوشیمی بیشترین شباهت را با کانسارهای نوع کوبا نشان می دهد.