چکیده: دشت دامغان با مساحتی در حدود 1373 کیلومتر مربع در امتداد محور ارتباطی تهران- مشهد و در حد فاصل روستاهای قوشه در غرب و قادرآباد در شرق شهر دامغان واقع گردیده است. بررسی داده های 20 ساله (1372 تا 1392) سطح آب زیرزمینی در 37 پیزومتر دارای کامل ترین آمار و بهترین پراکندگی- از مجموع 64 پیزومتر موجود در این دشت- نشان داد که سطح ایستابی طی این مدت، پیوسته دارای روندی نزولی بوده است. این امر منجر به افت 7/10 متری سطح آب آبخوان از تراز 41/1100 متر در سال 1372 به تراز 71/1089 متر از سطح دریا در سال 1392 و کاهش 5/734 میلیون متر مکعب از ذخیرۀ آبخوان گردیده است. بیشترین میزان افت آب زیرزمینی در حاشیۀ شمال شرقی دشت، به میزان 28/30 متر و نیز در مرکز و حاشیۀ جنوب غربی دشت رخ داده است. این افت عمدتاً در نتیجۀ بهره برداری بی رویه از آبخوان و به میزان کمتری در اثر کاهش بارندگی طی سال های اخیر بوده است. حداقل میزان افت در دامنه مخروط افکنه شمال دشت، در مسیر ورودی رودخانه چشمه علی به دشت دامغان، به میزان 79/1 متر و نیز درحاشیه ارتفاعات شمال غربی و در منطقه تخلیه در جنوب شرقی دشت رخ داده است. همچنین بررسی داده های شیمی آب زیرزمینی در 43 منبع نمونه برداری دارای کاملترین آمار و بهترین پراکندگی- از مجموع 85 منبع انتخابی نمونه برداری واقع در این دشت- نشان داد که طی سال های 1372 تا 1392، میزان هدایت الکتریکی و مجموع یون های اصلی آبخوان به ترتیب 06/23 و 25 درصد افزایش یافته در صورتی که مقدار pH آب 7/6 درصد کاهش داشته است. افزایش بیش از 50 درصد EC در چاه های واقع در حاشیه های جنوبی و شرق دشت (خروجی دشت دامغان) و در نتیجۀ نفوذ شورابه های حاصل از کویر چاه جام به درون آبخوان روی داده است. نواحی دارای افزایش اندک و یا حتی کاهش هدایت الکتریکی نیز عمدتاً در نیمه غربی دشت واقع گردیده اند. البته به دلیل وسعت زیاد دشت دامغان، تنوع زمین شناسی ارتفاعات محصورکننده آن و تعدد عوامل محلی کنترل کننده کیفیت آب، امکان توجیه تغییرات مکانی و زمانی زیاد EC و سایر پارامترهای هیدروشیمیایی آبخوان به راحتی وجود ندارد. از نظر مقدار و درصد تغییرات پارامترهای هیدروژئوشیمیایی، آبخوان دشت دامغان قابل تقسیم به دو بخش شمالی و جنوبی می باشد که بخش جنوبی در مرز خروجی آبخوان و در مجاورت با کویر واقع شده است. مقایسه کیفیت آب زیرزمینی در این دو بخش حاکی از مقادیر بالاتر و شدت افزایش بیشتر غلظت یون های اصلی و میزان هدایت الکتریکی در بخش جنوبی آبخوان بوده و بیانگر تشدید نفوذ آب شور و تخریب کیفیت آب با گذشت زمان می باشد. این مطالعات همچنین نشان داد که میزان هدایت الکتریکی سفرۀ آب زیرزمینی دارای رابطۀ قابل توجه معکوسی با کمیت بارش و ارتفاع سطح ایستابی در دشت می باشد.