چکیده: سطح زندگی بشر در دهه های اخیر به دلیل انقلاب صنعتی رشد چشمگیری داشته است. جنبه منفی این صنعتی شدن تولید گونه های گازی است که محیط زیست را آلوده می کنند و سلامتی عموم را به خطر می اندازند. حسگرهای گازی برای اندازه گیری میزان این آلودگی ها استفاده می-شوند که برای گازهای مختلف از مواد حسگری متفاوتی تهیه می شوند. در این پایان نامه حسگرهای گازی بر پایه نانوالیاف پلی آنیلین و نانوکامپوزیت های پلی آنیلین/کلرید روی و نانوکامپوزیت پلی-آنیلین/کلرید قلع بر روی زیر لایه های شیشه به روش رونشانی چرخشی ساخته شد. روش سنتز نانوالیاف پلی آنیلین و نانوکامپوزیت های آن بر مبنای پلیمری کردن شیمیایی درجا بود. درصدهای وزنی کلرید روی و کلرید قلع در نانوکامپوزیت 0.2، 0.5، 1 و wt % 1.5 انتخاب گردید. ویژگی-های ساختاری، نوری، ترکیبی و ریخت شناسی سطحی نمونه ها به ترتیب با پراش پرتوی X (XRD)، طیف نگاری UV-Vis، طیف نگاری مادون قرمز (FTIR) و میکروسکوپ الکترونی روبشی اثر میدانی (FESEM) مورد بررسی قرار گرفت. تصاویر FESEM ، شکل گیری نانوالیاف پلی آنیلین را نشان می دهد قطر میانگین این نانوالیاف در پلی آنیلین خالص در حدود nm 40 تخمین زده شد. تحلیل الگوی پراش پرتوی X ساختاری آمورف برای پلی آنیلین و نانوکامپوزیت های آن با کلریدهای روی و قلع را نشان داد. حساسیت (پاسخ گازی)، زمان پاسخ و زمان بازیابی نمونه ها نسبت به گاز آمونیاک در دمای اتاق و به روش هدایت سنجی مورد اندازه گیری قرار گرفت. نمونه ها حساسیت خوبی را نسبت به گاز آمونیاک نشان دادند، به گونه ای که حداکثر حساسیت در نمونه های پلی-آنیلین، نانوکامپوزیت پلی آنیلین/ کلرید روی و پلی آنیلین با کلرید قلع نسبت به ppm 100 گاز آمونیاک به ترتیب حدود 25، 57 و 93 % رسید. بهترین نمونه از نظر حساسیت، زمان پاسخ و زمان بازیابی به ازای ppm 100 گاز آمونیاک نمونه نانوکامپوزیت پلی آنیلین/کلرید قلع wt % 1 می باشد. حساسیت نمونه ها نسبت به نور آبی (طول موج nm 490) نیز مورد بررسی قرار گرفت که نشانگر حساس بودن نمونه ها به نور آبی می باشد که به کاربرد حسگری نوری ترکیبات اشاره شده تاکید می نماید.