چکیده: داوطلبی یکی از ویژگی های مهم جامعه مدنی در سراسر جهان می-باشد. بسیاری از سازمان های ورزشی نیز نمی توانند بدون حمایت داوطلبان دوام بیاورند و به شدت به داوطلبان متکی می باشند. بنابراین، با توجه به وابستگی منحصر به فرد بخش غیرانتفاعی به داوطلبان، یک برنامه مدیریتی اصولی و صحیح برای مدیریت بخش داوطلبی در سازمان های ورزشی ضروری می-باشد. هدف تحقیق حاضر طراحی مدل معماری نیروهای داوطلب در ورزش با رویکرد دوسوتوانی می باشد. این پژوهش با استفاده از روش فرا ترکیب انجام شده است تا بتوان یافته های مطالعات صورت گرفته در این خصوص را به صورت نظام مند بررسی نمود. ابزار گردآوری داده واطلاعات این پژوهش اسناد موجود در این حوزه در سایت های الکترونیکی معتبر در بازه زمانی 2000 الی 2023 (1389 الی 1402) بود. برای جمع آوری داده ها و اطلاعات اولیه 174 مقاله در فرایند جست و جو یافت شد و در نهایت پس از طی مراحل غربالگری 52 مقاله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. شیوه تجزیه و تحلیل داده ها کدگذاری باز بود. در نتیجه بررسی و فرایند تجزیه و تحلیل 4 بعد پیشرانه ها با مقوله های (مدیریتی، سازمانی، فیزیکی، ارزش -های راهبردی و انگیزشی)، کارکردهای مدیریتی با مقوله های (برنامه ریزی، جذب، انتخاب و گزینش، آشنایی و آموزش، بازشناسی، نظارت و ارزیابی و حفظ و نگهداری)، رفتار منابع انسانی با مقوله های (فردی، گروهی و سازمانی) و بعد پیامدها با مقوله های (فردی، اجتماعی، سازمانی) شناسایی شد. در تقسیم بندی مربوط به رویکرد دوسوتوانی در بعد پیشرانه ها، مقوله های مدیریتی، سازمانی، فیزیکی در دسته اقدامات فرصت آفرین، مقوله ارزش های راهبردی در دسته اقدامات توانمندساز و مقوله انگیزشی در دسته اقدامات انگیزشی زا قرار گرفتند. در بعد کارکردهای مدیریتی، مقوله-های برنامه ریزی، جذب، انتخاب و گزینش، آشنایی و آموزش، نظارت و ارزیابی در دسته اقدامات توانمندساز، مقوله های بازشناسی و حفظ و نگهداری در دسته اقدامات انگیزشی زا قرار گرفتند. در بعد رفتار منابع انسانی داوطلب، مقوله های رفتار فردی، گروهی و سازمانی در دسته اقدامات فرصت آفرین قرار گرفتند. در نهایت در بعد پیامدها، مقوله پیامد فردی در دسته اقدامات انگیزشی زا، پیامد سازمانی در دسته اقدامات توانمندساز و پیامد اجتماعی در دسته اقدامات فرصت-آفرین قرار گرفتند. در نهایت توصیه می شود مدیران و سازمان-دهندگان ورزشی با در نظر گرفتن ابعاد، مقولات و مفاهیم شناسایی شده برای الگوی معماری داوطلبان ورزشی و همچنین مدنظر قرار دادن مفهوم دوسوتوانی در مدیریت داوطلبان ورزشی، با مدیریت هرچه بهتر این نیروهای ارزشمند، زمینه-های حفظ و نگهداری آنان را فراهم نموده تا بتوانند با کمک آنان خدمات ورزشی بیشتر و با کیفیت تری را ارائه دهند.