چکیده: مخازن ماسه سنگی اغلب دارای کانی های رسی بوده که نوع و توزیع این کانی ها بر روی خصوصیات مخزنی مؤثر می باشد. روش های مختلفی برای شناسایی کانی های رسی وجود دارد که روش طیف سنجی پراش اشعه ایکس (XRD) روشی متداول می باشد. شناسایی نوع، حجم و نحوه توزیع کانی های رسی در مطالعات پتروفیزیکی مخزن اهمیت زیادی داشته و در محاسبه تخلخل و تراوایی اثر دارد. از آنجا که کانی‎های رسی در مخازن به صورت شیل در سازندهای مخزنی یا همراه آنها دیده می‎شوند، لذا در یک ارزیابی پتروفیزیکی مخزن نیاز به دانستن برخی از پارامترهای مهم مخزنی شیل از جمله پرتو گاما، تخلخل نوترون، زمان عبور صوت و چگالی شیل است که از روی نمودارهای چاه تعیین می شود. به منظور ارزیابی دقیق حجم شیل و شناسایی آنها نیاز به تلفیق داده های چاه پیمایی و آزمایشگاهی می باشد. در این پژوهش، تفکیک انواع کانی های رسی با استفاده از داده های پتروفیزیکی از روش های آزمایشگاهی و تفسیر نگارهای پتروفیزیکی انجام شده است. به طوری که، با استفاده از داده‎های نمودارگیری چاه مورد مطالعه و با به کارگیری نرم‎افزار Geolog توزیع انواع کانی های رسی تعیین شد. همچنین از عمق‎های مختلف چاه مورد مطالعه نمونه‎هایی برداشت شد. این نمونه‎ها با استفاده از مطالعه پراش اشعه ایکس (XRD) مورد بررسی آزمایشگاهی قرار گرفتند و توزیع کانی‎های رسی به صورت کلی و تخصصی به این روش نیز بدست آمد. نتایج آنالیز کلی XRD بر روی نمونه‎ها، حضور کانی‎های دولومیت، کوارتز، انیدریت، کلسیت و کانی‎های رسی را در نمونه‎ها نشان داد. نتایج آنالیز مخصوص XRD بر روی نمونه‎ها نشان داد، کانی‎های رسی مختلف شامل مونت موریلونیت، ایلیت، کائولینیت، کلریت و ورمیکولیت در نمونه‎های انتخابی وجود دارند. آنالیز پتروفیزیکی داده‎های چاه مورد مطالعه با نرم‎افزار7 Geolog نشان داد کانی‎های کلریت، ایلیت، مونت‎موریلونیت به همراه کانی‎های میان لایه‎ای نیز در سنگ چاه مورد مطالعه حضور دارند. مقایسه نتایج دو روش نشان می‎دهد که روش XRD و تحلیل نمودارهای چاه‎نگاری دارای نتایج نزدیک به هم می‌باشد. اما روش XRD دارای دقت بالاتری در تعیین کانی‎های رسی نسبت به روش مطالعه چاه‎نگاری است، به طوری که قدرت تفکیک کانی‎های رسی در این روش در مقایسه با تحلیل نمودارهای چاه‎نگاری بیشتر است. در واقع نتایج آزمایشگاهی برای اعتبار سنجی و تفسیر پتروفیزیکی به منظور بهبود نتایج حاصل از تفسیر آن، استفاده شده است. به منظور تعیین اثر کانی‎های رسی بر خواص پتروفیزیکی سنگ مخزن چاه مورد مطالعه از جمله حجم شیل و تخلخل در عمق‎های ‎3724 متر و 3917 متر این نتیجه حاصل شد که حضور کانی‎های رسی (از خانواده اسمکتیت) به صورت شیل در عمق 3724 متر نسبت به عمق 3917 متر بیشتر می‎باشد. در این مورد، محاسبات پتروفیزیکی انجام شده نشان می‎دهد که تخلخل در عمق 3724 متر 25 درصد تخلخل کل و در عمق 3917 متر تخلخل، 80 درصد تخلخل کل بدست آمده است.