چکیده: از آغاز فعالیت معدنکاری نوین توسط بشر، لزوم توجه به پارامترهای دخیل در قیمت تمام شده و اقتصاد معدنکاری برای بالا بردن بهره وری و سودآوری این فعالیت اقتصادی به شدت احساس می-شد. کاهش هزینه ی تمام شده استخراج و افزایش حجم استخراج در زمان مشخص، بهترین روش برای افزایش سود حاصل در این عرصه است. با توجه به این موارد لزوم وجود برنامه ریزی برای تولید در یک معدن امری ضروری به نظر می رسد. در سده ی گذشته روش ها و مدل های مختلفی برای یافتن محدوده ی نهایی بهینه و همچنین بهینه-سازی برنامه ریزی تولید ابداع و ایجاد شده است که هر یک دارای مزایا و نواقصی بوده اند. عوامل زمین شناسی، اقتصادی، فنی و همچنین ماهیت مدل ها و روش های به کار رفته در توسعه ی مدل ها از جمله عواملی هستند که در تطبیق نتایج با شرایط واقعی مؤثرند. در این تحقیق تلاش شده است تا با استفاده از یک الگوریتم فراابتکاری و هوشمند جدید تحت عنوان الگوریتم رقابت استعماری، اقدام به بهینه سازی محدوده ی نهایی معادن روباز و برنامه ریزی تولید آنها و نزدیک کردن نتایج به شرایط واقعی شود. الگوریتم رقابت استعماری الگویتمی است که با الهام از چرخه ی رشد اجتماعی سیاسی جوامع بشری اقدام به حل مسائل بهینه سازی می کند. مزیت این الگوریتم سادگی فهم و درک و سرعت زیاد در رسیدن به پاسخ مطلوب است. استفاده از این روش برای بهینه سازی برنامه ریزی تولید و محدوده نهایی معدنکاری، باعث سهولت در تولید یک برنامه کامپیوتری مرتبط و ایجاد تغییرات در پارامترهای اساسی در مواقع نیاز نیز می شود. همچنین در مقایسه با دیگر الگوریتم ها این روش دارای سرعت همگرایی بیشتری در حل مسائل با متغیرهای زیاد می باشد. برای بهینه سازی این دو مسأله با الگوریتم رقابت استعماری، در این تحقیق از مدل بلوکی اقتصادی به عنوان ورودی استفاده شده است. سپس تعدادی محدوده به عنوان پارامترهای اولیه ی ورودی مسأله از درون مدل بلوکی اقتصادی انتخاب شده و عملیات بهینه سازی به روش الگوریتم رقابت استعماری بر روی آنها اعمال شده است. در نهایت پاسخ بدست آمده از اجرای الگوریتم رقابت استعماری همان پاسخ مسأله بهینه سازی برنامه ریزی تولید و محدوده نهایی است. در مورد مسأله محدوده نهایی بهینه روش ارائه شده در این تحقیق موفق شد نتایج قابل قبولی در مقایسه با دیگر روش های موجود بدست آورد و پاسخ های بدست آمده در اجراهای متعدد برنامه کامپیوتری نوشته شده در محدوده های متعدد نیز بسیار نزدیک به هم و نزدیک به پاسخ بهینه ی واقعی است. اما این امر در مورد مسأله برنامه ریزی تولید محقق نشد. علت این امر آن است که شیوه ی بهینه سازی در الگوریتم رقابت استعماری، برای بهینه سازی برنامه ریزی تولید مناسب نبوده و الگوریتم در اجراهای متعدد پاسخ های متفاوتی تولید می کند. بنابراین این روش به کار رفته در این تحقیق برای بهینه سازی برنامه ریزی تولید مناسب تشخیص داده نشد. البته در انتها پیشنهاداتی همچون اجرای مکرر و مقایسه ی نتایج برای انتخاب بهترین پاسخ ارائه شده است.