چکیده: داده های میدان پتانسیل مانند گرانی به طور گسترده در اکتشاف منابع زیرزمینی و مطالعات مهندسی و باستان شناسی بکار می رود. به منظور آشکارسازی و بارز نمودن اهداف زیرسطحی با داده های میدان پتانسیل، روش های گوناگونی ابداع و استفاده می شود تا بتوان از داده ها ویژگی های مربوط به ساختارها را استخراج کرد. استفاده از مولفه های تانسور گرادیان گرانی به جای مولفه ی قائم گرانی در تفسیر بی هنجاری های زیرسطحی سبب افزایش دقت در تفسیر می شود. به این دلیل پژوهشگران زیادی از مقادیر گرادیان گرانی در تفسیر بی هنجاری های گرانی، به ویژه در شناسایی مرز بی هنجاری ها استفاده کرده اند. در این تحقیق از گرادیان های قائم و افقی به صورت مولفه های تانسور گرادیان گرانی در تفسیر بی هنجاری های حاصل از توده-های زیرسطحی استفاده شده است. همچنین مزایای بکارگیری تانسورهای گرادیان گرانی برای آشکارسازی بی هنجاری ها ی زیرسطحی حاصل از داده های مصنوعی و واقعی بررسی شده است. به این منظور، برنامه ای در محیط نرم افزار MATLAB نگاشته شد که مولفه های تانسور گرادیان گرانی را با روش تبدیل فوریه و تبدیل کسینوس محاسبه می نماید. بررسی ها نشان می دهد که مولفه های تانسور گرادیان گرانی به دست آمده از دو تبدیل مناسب هستند ولی استفاده از روش تبدیل کسینوس به جهت پایداری بیش تر در برابر نوفه مناسب تر است. سپس با نوشتن کدی در محیط متلب، از مقادیر ویژه ی تانسورها و فیلترهای مشتق های زاویه ی تمایل در تفکیک و بارزسازی داده های گرانی حاصل از مدل های مصنوعی و داده های واقعی استفاده شد. نتایج نشان می دهد که مقادیر ویژه ی تانسورها نسبت به وضعیت تباین چگالی حساس بوده و هر یک به تنهایی قادر به آشکارسازی همه توده ها نیستند. کنتورهای صفرِ مقادیر ویژه بزرگ تر موقعیت افقی لبه های توده های دارای تباین چگالی مثبت و کنتورهای صفرِ مقادیر ویژه کوچک تر موقعیت افقی لبه های توده های دارای تباین چگالی منفی را مشخص می کنند. به منظور دستیابی به یک روش مشخص که توانایی شناسایی را داشته باشد از مقادیر ویژه بهبود یافته ی تانسور گرادیان افقی گرانی استفاده شد. نتایج این بررسی نشان می دهد که مقادیر ویژه بهبود یافته ی تانسور گرادیان گرانی نسبت به مقادیر ویژه متداول این تانسور در آشکارسازی لبه های توده های بی هنجار عملکرد مناسب تری دارد و توانمندی بارزسازی موقعیت افقی لبه های تمامی توده های دارای تباین چگالی مثبت و منفی را دارد. نتایج حاصل از اعمال فیلترهای مشتقات تیلت (تمایل) بر روی داده های مصنوعی و واقعی نشان داده است که ترکیب فیلتر زاویه تمایل با مولفه های تانسور گرادیان گرانی نتایج بسیار خوبی در تعیین لبه های بی هنجاری های گرانی به دست می-دهند. فیلترهای θ_xو θ_y به ترتیب دارای جفت های کمینه-بیشینه بر روی لبه هایی هستند که در راستای عمود برx و y قرار دارند، همچنین فیلترهای θ_z و θ_MHC نیز به ترتیب دارای مقادیر صفر و بیشینه بر روی لبه های توده ی بی هنجار هستند.