چکیده: تعیین پارامترهای ژئومکانیکی به دلیل نقش حیاتی که در مبحث پایداری چاه، شکست هیدرولیکی، انتخاب نقاط قرارگیری لوله جداری، تعیین نرخ بهینه تولید و ... ایفا می کنند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روش های متفاوتی برای تعیین پارامترهای ژئومکانیکی ارائه شده است که مطالعات اخیر بر روی تعیین این پارامترها در شرایط ناهمسانگردی لایه های زیرسطحی متمرکز شده اند. اما عمده مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است، به استفاده از داده های نگار چاه باز می گردد که به دلیل محدود بودن تعداد چاه ها و محدودیت عمق برداشت، امکان استفاده از آن ها در نقاط دیگر میدان وجود ندارد. اگرچه مطالعاتی توسط داده های برداشت های پروفیل لرزه ای قائم و لرزه بازتابی انجام شده است، اما در آنها نتایج مناسبی برای تعیین پارامترهای ژئومکانیکی ارائه نشده است. به همین منظور هدف از مطالعه حاضر استفاده از داده های داده های چاه و بخصوص داده های لرزه بازتابی برای تعیین پارامترهای ژئومکانیکی در شرایط ناهمسانگردی عرضی است. استفاده از داده های نگار چاه در مرحله اول مدل سازی نشان داد که چگونه پارامترهای ژئومکانیکی می-توانند به سرعت امواج فشاری و برشی لایه ها نسبت داده شوند. در واقع با ساختن مدل مکانیکی در این مرحله، وزن بهینه گل با استفاده از سه معیار شکست تعیین شد. در نهایت نیز با استفاده از مطالعات مختلفی که بر روی چاه های حفر شده در نقاط مختلف ایران و استرالیا انجام شد روابط جدیدی برای ارائه دقیق وزن بهینه گل ارائه شد. مدل مکانیکی زمین در مرحله بعد با استفاده از داده های پروفیل لرزه ای قائم ساخته شد. این فرآیند با پردازش داده های خام آغاز شد و در طی آن روش نوینی برای تعیین پارامترهای ژئومکانیکی در شرایط ناهمسانگردی با استفاده از پارامترهای ناهسمانگردی تامسون و سرعت برونراند لرزه ای ارائه شد. علاوه بر آن روش های تعیین پارامترهایی مانند مقاومت فشاری تک محوره و تنش های برجا در شرایط ناهمسانگردی ارائه گردیده شد و نتایج با استفاده از داده های نگار چاه مورد ارزشیابی قرار گرفت. به علاوه نشان داده شد که چگونه می توان مقاومت فشاری تک محوره و تنش های برجا را در شرایط ناهمسانگردی تعیین نمود. در نهایت نیز داده های لرزه انعکاسی میدان نوروز مورد پردازش قرار گرفت و نشان داده شد که چگونه با استفاده از پارامترهای ناهمسانگردی تامسن و سرعت جابه جایی نرمال می توان تمامی پارامترهای سفتی سنگ را در شرایط همسانگردی عرضی ارائه نمود. علاوه بر این به دلیل نقش مهمی که سرعت موج برشی در تعیین دقیق پارامترهای ژئومکانیکی ایفا می کند، دو مطالعه با استفاده از تبدیل هیلبرت و نشانگرهای لرزه ای برای تعیین سرعت موج برشی انجام شد. در واقع به خوبی نشان داده شد که تبدیل هیلبرت روش مناسبی برای تعیین زمان ورود امواج برشی می باشد و به خوبی قادر است تا در شرایط مختلف فشار منفذی و فشار محصور کننده نتایج مناسبی را ارائه نماید. از سویی دیگر نشانگرهای لرزه ای قادر هستند تا با ایجاد ارتباط میان داده های چاه و سیگنال های لرزه ای برای پیش بینی سرعت موج برشی مورد استفاده قرار گیرند.