چکیده: در اواخر قرن بیستم موضوع توسعۀ پایدار با هدف ایجاد تعادل در سه حوزۀ اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مطرح شد. در برنامه‌ریزی بلندمدت و طراحی محدوده نهایی پیت معادن روباز لازم است علاوه بر مطالعات فنی، ارزیابی صحیحی از شرایط زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی به‌عنوان سه رکن اصلی توسعه پایدار به عمل آید. در اکثر مواقع معدنکاری تأثیرات منفی زیست‌محیطی بر منطقه گذاشته و سلامت انسان، موجودات و آب را در معرض خطر قرار میدهد؛ از طرفی تأثیرات مثبت اقتصادی و اجتماعی باعث افزایش رفاه اجتماعی منطقه، افزایش کسب‌وکار، کاهش اعتیاد، ارتقای سطح زندگی و رشد ارزش ناخالص داخلی جامعه شده است. تا کنون مدل‌های زیادی برای ارزیابی سطح توسعه پایدار در بسیاری از صنایع و همچنین معدنکاری معرفی شده است. از میان مدل‌های معرفی شده مدل‌های نیمه کمی در علم توسعه پایدار از مقبولیت بیشتری بین جامعه آکادمیک برخوردار است. مدل‌های ارزیابی توسعه پایدار به روش نیمه کمی با استفاده از پرسشنامه و نظر خبرگان به بررسی سطح توسعه پایدار می‌پردازد. اما به اکثر مدل‌ها سه ایراد اساسی وارد است. اول این که این مدل‌ها صرفاً محدود به یک عدد هستند که سطح توسعه پایدار را نشان می‌دهند و قادر به ارزیابی سطح توسعه پایدار برای هر شاخص نیستند؛ دوم این که این مدل‌ها صرفاً محدود به ارائه نتیجه هستند و هیچ برنامه‌ای برای بهبود سطح توسعه پایدار در مورد مطالعاتی ارائه نمی‌کنند و سوم این که اکثر مدل‌ها با توجه به الزام مفهوم توسعه پایدار، پارامترهای جدید حاصل از افزایش دانش و فنّاوری در توسعه پایدار را در مدل‌های خود دخیل نکرده‌اند. به همین دلیل در این رساله دکتری سعی شد تا با گسترش مدلی مبتنی بر روش‌های نیمه کمی به همراه ادغام مدل آن با مدیریت استراتژیک و افزودن پارامترهای جدید ناشی از افزایش آگاهی، دانش و فنّاوری، مدلی ارائه شود که به ایرادات گفته شده پاسخ دهد. مدل گسترش داده شده قادر است سطح پایداری برای هر شاخص را به‌صورت مجزا محاسبه کند و همچنین با توجه به اصول مدیریت استراتژیک مناسب‌ترین برنامه را برای بهبود شاخص‌های توسعه پایدار بر اساس مفهوم توسعه پایدار و میز سه‌پایه در دوره کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ارائه کند. در نهایت برای ارزیابی سطح کلی توسعه پایدار، وزن هر شاخص با توجه شرایط سیاسی، اجتماعی، ژئوپلیتیک، فرهنگی و اقتصادی معدن مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفته و یک سطح پایداری کلی برای معدن مورد مطالعه با توجه به شرایط گفته شده محاسبه می‌شود. در ادامه مدل گسترش داده شده برای ارزیابی در معدن سرب و روی مهدی‌آباد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سطح توسعه پایدار برای هریک از شاخص‌های زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی و همچنین سطح توسعه پایدار کلی در این معدن به ترتیب 231/0، 23/0، 016/0 و 147/0 بوده است. همچنین با توجه به ارائه راهکار و برنامه‌ریزی استراتژیک برای این معدن انتظار می‌رود در صورت رعایت عوامل گفته شده سطح کلی توسعه پایدار در این معدن در بازه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت به ترتیب 199/0، 387/0 و 553/0 شود. به معنای دیگر انتظار می‌رود سطح توسعه پایدار در معدن سرب روی مهدی‌آباد از سطح پایدار ضعیف به پایدار خوب در بلندمدت ارتقا پیدا کند. برای صحت سنجی مدل معدن مهدی‌آباد با روش ارزیابی توسعه پایدار فیلیپس مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه صحت سنجی نشان سطح توسعه پایدار در معدن سرب و روی مهدی‌آباد با استفاده از روش فیلیپس را 155/0نشان داد که در بازه قابل قبولی از مدل گسترش داده شده بود. بنابراین این مدل می‌تواند به‌عنوان جامع‌ترین مدل ارزیابی توسعه پایدار در همه صنایع بخصوص صنعت معدنکاری معرفی شود؛ با توجه به ادغام مدیریت استراتژیک با توسعه پایدار در مدل گسترش داده شده شاهد انقلابی در روش‌های ارزیابی سطح توسعه پایدار هستیم.