چکیده: تونل‌ها و فضاهای زیرزمینی برای مقاصد گوناگونی از جمله تونل‌های حمل و نقل و دسترسی، مغارها، فضاهای زیر زمینی (ایستگاه‌های مترو، نیروگاه‌ها، انبارهای زیرزمینی و کارگاه‌های استخراج مواد معدنی) ساخته می‌شوند. طراحی الگوی چالزنی و آتشباری این فضا‌ها مورد توجه قرار دارد و از آنجا که انفجار تونل‌ها اغلب براساس روش‌های تجربی بوده با پدیده‌های نامطلوبی مواجه هستیم که در این میان بیش شکست و لرزش زمین از اهمیت بسزایی برخوردار هستند. بدین منظور برای دست یافتن به الگوی مناسب چالزنی در حفر فضاهای زیرزمینی، هم‌زمان با حفر فضاهای در دست اجرا، مقدار لرزش و بیش شکست و سایر اطلاعات مربوط به 17 عملیات انفجار، ثبت شده است. در این مطالعه با استفاده از 17 دسته داده‌های عوامل تاثیرگذار و بیش‌شکست به عنوان داده‌های ورودی و خروجی برای پیش‌بینی بیش‌شکست با روش‌های منطق فازی و سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی به کار گرفته شدند. براساس بررسی‌ها روش سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی نتایج بهتری ارائه داد. همچنین با استفاده از 17 داده‌ی برداشت ‌لرزه‌نگاری از ‌رویدادهای ‌آتشباری، رابطه‌ای تجربی برای تخمین حداکثر سرعت ذرات با استفاده از پارامتر فاصله مقیاس شده ارائه شده است. به منظور بالابردن اطمینان، مقایسه بین رابطه محاسبه شده با روابط قبلی صورت گرفت که در این مقایسه رابطه مذکور دارای ضرایب همبستگی بالاتری نسبت روابط قبلی بوده است. با استفاده از RMR ، حداکثر سرعت مجاز منطقه مورد مطالعه بین (mm/s) 76 تا 117 تعیین شده است. سپس با استفاده از نتایج حاصله از مدل پیش‌بینی کننده بیش‌شکست، الگویی برای استفاده در معدن مورد مطالعه پیشنهاد شده است که برای ارزیابی الگوی پیشنهادی دو انفجار در معدن مورد مطالعه صورت گرفت که باعث بهبود عملکرد پروژه شده است.