پایان نامه > کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شاهرود > مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک > مقطع دکتری > سال 1401
پدیدآورندگان:
کیوان خیّر [پدیدآور اصلی]، امین روشندل کاهو[استاد راهنما]، بهزاد تخم چی[استاد مشاور]
چکیده: شناسایی و تعیین هندسه رویدادهای مختلف زمین شناسی ساختاری و چینه ای (نظیر گسل ها، گنبدهای نمکی، کانال های مدفون) در داده های لرزه ای بازتابی همواره یکی از چالش های بزرگ در مقابل مفسران بوده است. با توجه به خواص فیزیکی این رویدادها، اغلب با استفاده از روش لرزه نگاری قابل شناسایی می باشند. استفاده از نشانگرهای لرزه ای این امکان را فراهم می آورد که پدیده های زمینشناسی که به شکل معمول در مقاطع لرزه ای قابلشناسایی نیستند، آشکار شوند. هر کدام از نشانگرهای لرزه ای با توجه به ماهیت و مبانی نظری حاکم بر آن، توانایی شناسایی تنها بخشی از رویدادهای زمینشناسی را در دادههای لرزه ای دارا می باشند. بنابراین، تحلیل چندنشانگری و استفاده از ترکیب اطلاعات چند نشانگر به صورت همزمان میتواند منجر به شناسایی و تعیین هندسه ساختارهای زمینشناسی در داده لرزه ای با دقت بیشتری شود. لذا، ترکیب نشانگرهای لرزه ای به منظور کاهش عدم قطعیت در شناسایی و تعیین هندسه ساختارهای زیرسطحی هدف اصلی این رساله می باشد. داده های مورد استفاده در این رساله، دو مدل مصنوعی گنبد نمکی با ساختارهای ساده و پیچیده، داده لرزه ای واقعی گنبد نمکی مربوط به تنگه هرمز، داده لرزه ای واقعی کانال مدفون و داده لرزه ای دارای گسل از مجموعه داده های بلوک F3 می باشند. جهت شناسایی ساختارهای گنبد نمکی، کانال مدفون و گسل در داده های اشاره شده، در ابتدا نشانگرهای لرزه ای مرتبط با هر ساختار زمین شناسی از داده ها استخراج گردید. از آنجایی که برخی از نشانگرهای استخراج شده ممکن است دارای اطلاعات مشابهی با یکدیگر باشند و حضور همزمان آن ها تنها باعث ایجاد ابهام و افزایش حجم محاسبات در الگوریتم های ترکیب اطلاعات شود، از روش انتخاب ویژگی لاپلاسین جهت انتخاب مجموعه نشانگر مناسب استفاده شد. الگوریتم های ترکیب اطلاعاتی مورد استفاده در این رساله شامل روش میانگین گیری وزنی مرتب، نقشه شباهت، تابع لجستیک و گراف می باشد. در روش میانگین گیری وزنی مرتب در ابتدا نشانگرهای لرزه ای با استفاده از دو مکانیزم وزن دهی خوش بینانه و بدبینانه، وزن دهی و به صورت نزولی مرتب می شوند سپس نشانگرها با یکدیگر ترکیب می شوند. در روش نقشه شباهت، با انتخاب یک نقطه مبنا در هر نشانگر و تعیین شعاع کنترلی مناسب، هر نشانگر بر اساس شباهت خواص آماری با نقطه مبنا، طبقه بندی شده و در نهایت همه نشانگرهای طبقه بندی شده برای شناسایی نقاط مشابه نقطه مبنا با یکدیگر تجمیع خواهند شد. روش تابع لجستیک، نشانگرهای لرزه ای را به فضای فازی انتقال می دهد و در آنجا با استفاده از روش گامای فازی و روش میانگین گیری هندسی، نشانگرها را با یکدیگر ترکیب می کند. در روش گراف، هر نشانگر به عنوان یک گراف تعریف شده و سپس با تهیه ماتریس شباهت بر اساس میزان شباهت گره های متناظر در هر گراف، یا-ل های گراف وزن دهی خواهند شد و در نهایت، گراف ها از طریق نقاط متناظری که دارای بیشترین شباهت با یکدیگر می باشند، ترکیب خواهند شد. پس از اجرای الگوریتم های ترکیب اطلاعات، جهت ارزیابی کمّی نتایج به دست آمده از دو روش مقایسه پیکسل به پیکسل و روش F1-Score استفاده گردید. به این منظور در ابتدا با استفاده از روش آستانه گذاری اتسو و روش های ریخت شناسی، مدل های دودویی هر یک از نتایج به دست آمده از روش های ترکیب اطلاعات تهیه گردید. سپس مدل های دودویی در داده های مصنوعی با مدل های دودویی که از آن ها در ساخت مدل استفاده شد و در داده واقعی با مدل های دودویی حاصل از میانگین تفسیر دستی سه مفسر با تجربه مقایسه شدند و دقت هر روش تعیین گردید. بر اساس نتایج به دست آمده و داده های لرزه ای مورد استفاده در این مطالعه، جهت شناسایی ساختارهای زمین شناسی گنبد نمکی و کانال مدفون روش گراف نسبت به چهار روش دیگر از دقت بالاتری برخوردار است و در شناسایی موقعیت و خطواره های گسل روش میانگین-گیری وزنی مرتب با مکانیزم وزنی دهی بدبینانه از دقت بالاتری نسبت به دیگر روش ها برخوردار است. همچنین جهت مقایسه دقت روش های پیشنهادی در این رساله با روش های متداول مرز گنبد نمکی و کانال مدفون با استفاده از روش شبکه عصبی چند لایه تعیین گردید که چهار روش پیشنهادی با وجود عدم بهره مندی از داده-های آموزشی، دارای دقت بالاتری در شناسایی مرز و ژئوبادی رویدادهای زمین شناسی می باشند.
کلید واژه ها (نمایه ها):
#کلمات کلیدی: لرزه نگاری #نشانگر لرزه ای #ترکیب اطلاعات #گنبد نمکی #کانال مدفون #گسل
محل نگهداری: کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شاهرود
یادداشت: حقوق مادی و معنوی متعلق به دانشگاه صنعتی شاهرود می باشد.
تعداد بازدید کننده: