چکیده: مکان‌یابی منبع سیگنال صوت، یکی از مهمترین مسائل مطرح در زمینه‌های مربوط به پردازش آرایه‌ای است. الگوریتم‌های دو مرحله‌ای به خاطر سرعت انجام و بروزرسانی، از جمله‌ی رایج‌ترین روش‌های پیشنهادی در این زمینه می‌باشند. در این الگوریتم‌ها، ابتدا تأخیر بین سیگنال‌های دریافتی در جفت میکروفون‌های آرایه محاسبه شده و در مرحله‌ی بعد با استفاده از این تأخیرها، معادلاتی تشکیل شده و مکان منبع تخمین زده می‌شود. متداول‌ترین روش جهت محاسبه‌ی تأخیر بین سیگنال‌های دریافتی روش همبستگی متقابل می‌باشد. این روش به دلیل تأثیرپذیری زیاد از نویز و انعکاسات محیطی به وسیله‌ی پیش فیلترهایی بهینه می‌گردد. روش حاصل همبستگی متقابل تعمیم یافته نامیده می‌شود. یکی از فیلتر‌هایی که جواب‌های مناسبی را دربردارد فیلتر طیف فاز می‌باشد که استفاده از آن منجر به ارائه روش CPSP می‌گردد. مناسب‌ترین روش برای حل معادلات حاصل از بکارگیری تأخیرهای محاسبه شده در مرحله‌ی اول، روش Chan می‌باشد. این روش راه حلی تقریبی بر مبنای تخمین‌گر ML ارائه داده است. در این تحقیق روش‌های تعیین مکان منبع سیگنال صوت در فضای سه‌بعدی و به صورت خاص روش‌های CPSP برای مرحله‌ی اول و روش Chan برای مرحله‌ی دوم بررسی گردیده‌اند. دو روش مذکور یه صورت نرم‌افزاری و سخت افزاری پیاده‌سازی شده و ادوات و تجهیزات مورد نیاز آن طراحی شده‌اند. درنهایت آزمایش‌هایی جهت سنجش صحت کارهای انجام شده صورت گرفته است. آزمایش‌های انجام‌شده برای منابع ثابت و متحرک، آرایه‌هایی با چیدمان‌های مختلف، نسبت‌های سیگنال به نویز متفاوت، فریم‌هایی با تعداد متفاوت نمونه‌ها و تعداد میکروفون‌های متفاوت انجام شده است. نتایج، در جداول و نمودارهای مربوطه نمایش داده شده و با یکدیگر مقایسه شده‌اند. با توجه به نتایج حاصله، چیدمانی خاص که بهترین نتایج را دربرداشته، پیشنهاد گردیده است. در حالت منبع ثابت نیز، موقعیتی به عنوان موقعیتی مناسب جهت مکان‌یابی معرفی گردیده‌ است. همچنین اثر تغییر طول قاب‌های مورد پردازش جهت محاسبه‌ی تأخیر و اثر افزایش تعداد میکروفون‌های آرایه مورد بررسی قرار گرفته است. درنهایت نتایج کلی حاصل از انجام آزمایش‌ها و پیاده‌سازی الگوریتم‌ها ذکر شده و روش‌هایی پیشنهادی جهت انجام آزمایشات آینده ذکر شده‌اند.