چکیده: آنتی‌بیوتیک‌ها به طور گسترده در درمان حیوانات و انسان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند اما زمانی که این ترکیبات وارد محیط زیست می‌شوند سبب ایجاد خطر برای موجودات زنده در زیست‌بوم‌های آبی و خاکی می‌گردند. هدف از تحقیق حاضر استفاده از روشی نوین جهت دستیابی به نرخ حذف بالای آنتی‌بیوتیک آزیترومایسین از محلول آبی، با استفاده از جاذب های نانودیاتومیت خام و اصلاح شده با بیوسورفاکتانت ساپونین بوده است. در این روش ابتدا ذرات دیاتومیت تا رسیدن به مقیاس نانو ساییده شده و سپس ذرات نانودیاتومیت در محلول آبی ساپونین قرار گرفت. خصوصیات جاذب ها به وسیله آنالیز SEM، XRD، BET، EDX و DLS تعیین گردید. تاثیر عوامل موثر بر فرآیند جذب از جمله دوز جاذب، pH، زمان تماس و غلظت اولیه آلاینده مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج مشخص گردید که بیشینه در صد حذف آزیترومایسین از محلول آبی با غلظت اولیه 20 میلی گرم بر لیتر از آزیترومایسین توسط جاذبهای نانودیاتومیت خام و اصلاح‌شده در زمان 30 ثانیه به ترتیب برابر با 95.5 و 99 درصد بود. نتایج آنالیز FTIR مشخص نمود که جذب آزیترومایسین توسط گروه‌های O-H و C=C موجود در سطح دیاتومیت صورت گرفته است. همچنین بررسی مدل نفوذ درون‌ذره‌ای وبر-موریس نشان داد که نفوذ درون‌ذره‌ای در غلظت‌های اولیه آزیترومایسین زیاد، مرحله کنترل‌کننده سرعت فرآیند جذب نبوده اما در غلظت‌های اولیه آزیترومایسین کم سرعت فرآیند جذب را کنترل می‌نماید. با توجه به نتایج، فرآیند جذب آزیترومایسین توسط نانودیاتومیت خام و اصلاح‌شده با ساپونین از مدل ایزوترم جذب لانگمویر و مدل سینتیک جذب شبه مرتبه دوم پیروی می‌نماید. به طور کلی با اینکه هر دو جاذب مورد استفاده در پژوهش حاضر، کارایی بالایی در حذف آنتی بیوتیک آزیترومایسین از محلول آبی را دارا می باشند اما اصلاح نانودیاتومیت با ساپونین باعث افزایش کارایی این جاذب در حذف آزیترومایسین نسبت به نانودیاتومیت خام می‌گردد.