چکیده: استفاده از مواد در دسترس و طبیعی برای حصول رشد بهتر گیاهان در شرایط وجود و عدم وجود تنش خشکی از راهکارهای سازگار با محیط زیست برای بیشتر نمودن تولیدات گیاهی است. بر همین اساس آزمایشی تحت عنوان اثر ملاس چغندر قند بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد لوبیاچیتی (Phaseolus vulgaris L) در شرایط تنش خشکی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل فاکتور اصلی، دور آبیاری (8 و 16 روز) و فاکتور فرعی، مصرف ملاس چغندرقند به صورت خاک مصرف (صفر، 50 و 100 لیتر در هکتار) و پاشش ملاس چغندرقند بر روی برگ بود. نتایج نشان داد که به غیر از وزن صد دانه، کلیه صفات مورد بررسی تحت تأثیر همه یا برخی از تیمارهای مورد بررسی قرار گرفتند. در بیشتر موارد برهمکنش سه گانه فاکتورها معنی دار بدست آمد. در شرایط دور آبیاری 16 روز و عدم استفاده از ملاس چغندرقند بیشترین میزان فعالیت آنزیم گایاکول پرکسیداز حاصل شد. در دور آبیاری 8 روز، بالاترین عملکرد دانه (21/1 تن در هکتار؛ 27% بالاتر از شاهد) مربوط به استفاده از 50 لیتر در هکتار ملاس چغندرقند به صورت محلول‌پاشی و 100 لیتر در هکتار ملاس چغندرقند به صورت خاک مصرف بود. در شرایط کم آبیاری (تنش خشکی؛ دور آبیاری 16 روز) این ترکیب تیماری (50 لیتر در هکتار محلول‌پاشی ملاس چغندرقند و 100 لیتر در هکتار ملاس خاک مصرف) نیز بهترین ترکیب تیماری بود و افزایش 52 درصدی را نسبت به عملکرد ایجاد نمود. همچنین محلول‌پاشی ملاس چغندرقند به میزان 50 لیتر در هکتار و به کار بردن 100 لیتر در هکتار ملاس به صورت خاک مصرف در شرایط دور آبیاری 8 روز بیشترین عملکرد بیولوژیکی (44/2 تن در هکتار) را ایجاد کرد. محلول‌پاشی ملاس چغندرقند به میزان 50 لیتر در هکتار و عدم مصرف ملاس چغندرقند به صورت خاک مصرف توانست طویل ترین غلاف (93/12 سانتی متر) را ایجاد کرد. در نهایت غلظت برتر در این پژوهش مربوط به 50 لیتر در هکتار ملاس چغندرقند بود.