چکیده: در دهه های اخیر، مخاطرات طبیعی بسیاری در سطح جهان به وقوع پیوسته که از میان آن ها، گروهی که ناشی از عوامل و عناصر جوّی هستند، خسارات جانی و مالی فراوانی در مناطق مختلف ایجاد کرده اند. در مناطقی مانند خاورمیانه و غرب آسیا، توفان های گرد و غبار از پدیده هایی هستند که فراوانی وقوع بالایی یافته-اند و اکنون خود را به عنوان یکی از مهمترین تهدیدات مردمان و محیط زیست این منطقه نشان داده اند. در این پژوهش کمی سازی فرآیند تخریب سرزمین و بیابانزایی با تأکید بر کانون های گرد و غبار در غرب آسیا، با استفاده از شاخص های عمده مدل پیشنهادی FAO-UNEP بررسی شده است؛ از این رو بخش هایی از حوضه های آبخیز دجله، فرات و شط العرب برای مطالعه برگزیده شده است. با توجه به مقیاس مطالعاتی، بسیاری از داده ها از منابع معتبری چون محصولات MODIS، داده های شبکه ای NetCDF، داده های هواشناسی، نقشه رقومی خاکی FAO، نقشه ها و داده های تاریخی اسکن شده و ... جمع آوری و آماده ورود به سامانه اطلاعات جغرافیایی شدند. برای تولید پارامترهای برگزیده در قالب لایه های اطلاعاتی، داده هایی چون پوشش گیاهی، بافت، درصد سنگریزه و عمق خاک، داده های توپوگرافی، داده های پوشش اراضی و داده های اقلیمی و هواشناسی در قالب الگوریتم های کرین اصلاح شده، شاخص پوشش گیاهی تفاضلی نرمال شده، ضریب بارش مؤثر و شاخص اقلیمی فرسایش بادی، به کار گرفته شدند و پنج لایه ی اطلاعاتی شامل فرسایش بادی، فرسایش آبی، پوشش گیاهی، ضریب بارش مؤثر و پوشش اراضی به منظور ایجاد خروجی نهایی در دو دوره زمانی سال های 2000 و 2014 تهیه شدند. در گام بعدی با کمک شبکه های عصبی مصنوعی، داده های ورودی مذکور و استفاده از کانون های گرد و غبار، نقشه درجه تخریب سرزمین در دو دوره زمانی در محدوده مورد مطالعه حاصل شد، آنگاه پس از تأیید دقت حاصل، نتایج در دو دوره ی مذکور با هم مقایسه شدند. در نهایت بدین نتیجه رسیدیم که شدت و گستره تخریب سرزمین در طی یک دهه و نیم دهه اخیر روندی صعودی داشته است، به علاوه پراکندگی بیشتر نواحی بیابانی نشان از ایجاد کانون های گرد و غبار در آینده نه چندان دور را می دهد. به طور کلی این تغییرات هشداردهنده معلول تغییرات جهانی آب و هوایی و سوء مدیریت منابع آبی وکاربری اراضی در منطقه و پیرامون است. قابلیت های این مطالعه در مدلسازی منطقه ای توسعه نواحی بیابانی و کانون های ریز گرد است و سعی کرده است مهمترین پارامترهای پیشنهادی FAO-UNEP را در قالب شیوه ی محاسبات نرم و با دقت قابل قبول به منظور کمی سازی تلفیق نماید.