چکیده: در سال‌های اخیر کمبود آب در کشور به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک نیاز به جایگزینی کشت چغندرقند با گیاهانی با راندمان مصرف آب بالاتر را بیش از پیش نمایان ساخته است. سورگوم شیرین از جمله گیاهان قندی است که با نیاز آبی کم و سازگاری بالا به شرایط محیطی امکان تولید اقتصادی قند را در مناطق مختلف فراهم می‌کند. هرچند جنبه‌های فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد قند در این گیاه به طور کامل شناخته شده نیست. آزمایش حاضر به بررسی اثر حذف مخزن به عنوان یک عامل محدودکننده تولید قند و محلو ل‌پاشی منیزیم به عنوان عاملی در بهبود رشد گیاه بر صفات زراعی و فیزیولوژیکی در دو رقم سورگوم شیرین پرداخته است. این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و در طی دو سال (1393 و 1394) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود) به اجرا درآمد. عوامل آزمایش شامل دو رقم سورگوم شیرین (KFS2 وKFS3)؛ تیمارهای حذف مخزن (شاهد، حذف مکانیکی و حذف شیمیایی با استفاده از اتفون) و محلول‌پاشی غلظت‌های منیزیم (صفر، 4 و 8 میلی‌مولار) از منبع سولفات منیزیم بودند. نتایج این پژوهش نشان داد در دو سال آزمایش بین دو رقم مورد بررسی رقم KFS3 از نظر ارتفاع بوته، قطر ساقه، عملکرد علوفه تر و کارایی مصرف آب بر حسب ماده خشک تفاوت معنی‌دار با رقم KFS2 داشت. در بین تیمارهای حذف مخزن، حذف مکانیکی و حذف شیمیایی مخزن بیشترین تاثیر را بر صفات اندازه‌گیری شده داشت. این تیمارها در ترکیب با غلظت‌های 4 و 8 میلی‌مولار منیزیم علاوه بر افزایش عملکرد بیولوژیک و میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی سبب افزایش معنی‌دار میزان ساکارز و قند کل موجود در شیرابه در مقایسه با عدم حذف مخزن و سطح صفر محلول‌پاشی منیزیم شدند. با توجه به عدم تفاوت معنی‌دار در بیشتر صفات بین سطوح 4 و 8 میلی‌مولار، سطح 4 میلی‌مولار منیزیم مناسب‌تر بود. بیشترین عملکرد قند به میزان 4166 کیلوگرم در هکتار و نیز بیشترین کارایی مصرف آب بر حسب عملکرد قند به میزان 75/0 کیلوگرم بر متر مکعب از تیمار حذف شیمیایی مخزن و غلظت 4 میلی‌مولار منیزیم در رقم KFS2 بدست آمد. در دو رقم مورد بررسی شاخص سطح اسمیلات‌کننده به طور معنی‌داری تحت تاثیر حذف مخزن قرار گرفت و بیشترین میزان این شاخص از حذف شیمیایی به میزان 2/65 گرم قند به ازای هر مترمربع سطح برگ بدست آمد که در کنار سایر صفات مورد بررسی بیانگر افزایش توان فتوسنتزی گیاه در نتیجه حذف مخزن به ویژه از طریق حذف شیمیایی با اتفون است. در مجموع با اجرای این پژوهش مشخص شد می‌توان با استفاده از اتفون به عنوان جایگزین روش حذف مکانیکی مخزن با ممانعت از گلدهی در سورگوم شیرین رشد کمی و کیفی ارقام این گیاه را افزایش داد. همچنین استفاده از محلول‌پاشی غلظت‌های مختلف منیزیم در کنار این ترکیب عملکرد قند را در این گیاه افزایش داد.