چکیده: استفاده از کودهای شیمیایی اگرچه ممکن است روی افزایش تولید مؤثر باشد ولی به دلیل کاهش مواد آلی و تجمع مواد سمی در خاک باعث تشدید بیماری و کاهش محصول می‏گردد.کودهای آلی با تأثیر بر روی پارامترهایی نظیر بافت خاک، ظرفیت نگهداری آب، و کاهش اسیدیته موجب اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک و بهبود شرایط آن می‏شوند. به همین منظور طرحی در جهت بررسی اثر ورمی‏کمپوست و میکوریزا و تلفیق آن دو بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی آویشن در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده فاکتوریل در قالب بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. فاکتور ورمی‏کمپوست در چهار سطح (0، 2، 4 و 6 تن در هکتار) و میکوریزا در سه سطح (بدون تلقیح، تلقیح با Glomus mosseae و Glomuse intraradices) بودند. طبق نتایج به دست آمده اثر متقابل ورمی‏کمپوست و میکوریزا بر درصد کلونیزاسیون، کلروفیل a، کلروفیل b، کارتنوئید، کلروفیل کل، درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی‏دار شد. ارتفاع و عملکرد پیکره‏ی خشک نیز تحت تأثیر اثر اصلی ورمی‏کمپوست معنی‏دار شدند. که بیشترین افزایش معنی‏دار مربوط به سطح 6 تن در هکتار ورمی‏کمپوست و کمترین آن مربوط به شاهد بود. عامل میکوریزا تنها بر درصد کلونیزاسیون، کلروفیل b و کلروفیل کل معنی‏دار شد. مهم‏ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس تیمول و کارواکرول هستند که در این آزمایش تیمول تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت و هم‏چنین کارواکرول در اسانس ساخته نشد. ولی اثر اصلی ورمی‏کمپوست و اثر متقابل ورمی‏کمپوست و میکوریزا بر عملکرد تیمول معنی‏دار شدند. از آنجایی که در زراعت گیاهان دارویی برای حفظ سلامت کیفی گیاه نبایستی از کودهای شیمیایی استفاده کرد با توجه به نتایج به دست آمده برای افزایش تولید آویشن می‏توان ورمی‏کمپوست را جایگزین کودهای شیمیایی کرده تا گامی در جهت کشاورزی پایدار و سلامت محیط زیست برداشته شود.